Geen misverstanden meer over hoogwaardige fietsroutes

Na een lang onderzoekstraject hebben de samenwerkende overheden en partijen binnen Tour de Force en de Nationale Bewegwijzeringsdienst (NBd) een landelijk gedragen uitvoeringsvorm van bewegwijzering vastgesteld voor hoogwaardige regionale fietsroutes. Dat wil zeggen: een bordenfamilie – voorwegwijzer, beslisser en bevestigingsbord – en een gekleurd kader met F-nummer.

Door: Ewoud Vink, provincie Utrecht / Roger Heijltjes, provincie Noord-Brabant / Anita Stienstra, provincie Gelderland / Birgit Cannegieter, Tour de Force / Piet Stolk, Nationale Bewegwijzeringsdienst

Deze uitvoeringsvorm wordt opgenomen het Nationaal Kader bewegwijzering van de NBd en de voormalige CROW-Richtlijn Bewegwijzering. Daarmee is deze vormgeving nu overal toepasbaar en herkent ook de snellere fietser tijdig de weg van A naar B.  

De eerste hoogwaardige regionale fietsroute met de nieuwe borden is de F344 Deventer-Apeldoorn. Inmiddels liggen er bij de NBd vanuit diverse delen van het land aanvragen voor deze vormgeving van bestaande en nog te realiseren regionale fietsroutes. Een korte terugblik. 

Innovatief onderzoekstraject

‘Voldoet de huidige fietsbewegwijzering nog wel voor de - met name - snellere fietser?’ Met deze vraag namen de provincies Noord-Brabant, Gelderland en Utrecht eind 2016 het initiatief voor verdere ontwikkeling van fietsbewegwijzering voor hoogwaardige regionale fietsroutes. Het vraagstuk werd ingebed binnen de Tour de Force [*] die een belangrijke rol vervulde in het organiseren van afstemming tussen verschillende wegbeheerders. Ook de NBd en CROW verleenden medewerking aan dit landelijk gedragen innovatief onderzoekstraject. 

'Wayfinding'

Het traject startte begin 2017 in de provincie Noord-Brabant. Samen met de gemeenten in de regio Hart van Brabant en onderzoekspartner BUas [*] werd op de snelfietsroute F261 Tilburg – Waalwijk het onderzoekstraject ‘wayfinding’ gelanceerd. Hierbij staat wayfinding, naast bewegwijzering, ook voor leesbaarheid, vindbaarheid én uitstraling. De onderzoeksaanpak ‘from science to art’ sloot hier goed bij aan: uitgaan van een analyse, begrip van de behoeften van de fietsers, dataverzameling en concepten uitwerken. 

Bureau Mijksenaar – bekend van onder meer de wayfinding op Schiphol – werkte zo enkele concepten op de fietsroute uit. Om het bredere effect goed te kunnen monitoren, waaronder de toevoer van belangrijke fietsstromen, werd uiteindelijk de gehele F261 Tilburg – Waalwijk voorzien van wayfinding-concepten. Het CROW Platform Bewegwijzering verleende ontheffing voor fietsbewegwijzering die toen nog niet conform de Richtlijn Bewegwijzering was, maar wel onder regie van de NBd werd vormgegeven. Ook maakte het onderzoekstraject deel uit van het Europese project CHIPS [*].  

De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek op de ‘demonstratieroute’ F261 waren: 

• Het gebruik van kleur, vorm, contrast en aanvullende herkenbare logo’s en/of nummers op de bewegwijzering spelen een belangrijke rol in de verbeterde beoordeling, zichtbaarheid en herkenbaarheid. 
• De vooraankondigingsborden en routevervolgborden van de concepten worden als beste beoordeeld, waarbij de locatie, bordhoogte en zichtbaarheid een belangrijke rol spelen. 
• Aanvullende oriëntatieborden, zoals een netwerkplattegrond of routevork, helpen fietsers zich beter te kunnen oriënteren op de snelfietsroute. Een vraag van de gebruikers was om afstanden toe te voegen. 

Ook waren er aanbevelingen:  

• Zo werden optimalisaties genoemd rond bordontwerp, routebevestiging, grondmarkering en belijning. En zou het zinvol zijn ze in samenhang te toetsen. 
• Ook werd benadrukt dat het beheers- en onderhoudsaspect, de uitvoerbaarheid, de materiaalkosten en -kwaliteit van belang zijn voor duurzame implementatie. 

Drie pilotroutes

Als vervolg op deze conclusies en aanbevelingen, stelde de NBd in 2018, naast de bestemming en het unieke F-nummer, diverse ontwerpen op waarin ook kleurgebruik werd opgenomen. Deze ontwerpvarianten zijn vervolgens uitgevoerd op drie pilotroutes: Apeldoorn-Deventer (F344), Utrecht-De Bilt (F28) en Eindhoven-Veldhoven. Routes waarin gemeentelijke, regionale en provinciale partners sinds 2019 samenwerken. De NBd zorgde daarbij voor de (door)ontwikkeling van nieuwe ontwerpen. Van Rens mobiliteit werkte mee aan de productie van de tijdelijke bebording en de (de)montage op de verschillende locaties. Cameraden Media produceerde de (film)beelden. En BUas zette samen met Goudappel Coffeng de onderzoeksopzet op en voerde evaluatieonderzoek uit gericht op gebruikers. Eind vorig jaar stemde het CROW Platform Bewegwijzering in met het aanpassen van het Nationaal Kader bewegwijzering. 

Dit artikel is gebaseerd op de NVC-paper ‘Hoogwaardige fietsroutes worden volwassen met wayfinding’.