‘Hoogwaardig’ fietsen door dorpen - hoe doe je dat?

Hoogwaardige regionale fietsroutes moeten de keuze voor de fiets makkelijker en aantrekkelijker maken. Het algemene beeld van een dergelijke route is een breed, rood, vrijliggend fietspad dat in de voorrang ligt. In de provincie Friesland loopt een aantal hoogwaardige routes dwars door dorpen. Hoe ga je daar mee om?  De richtlijnen voor deze fietsroutes conflicteren soms met de aanwezige ruimte en de ‘dorpsbelangen’. Een afstudeeronderzoek biedt inzicht en fungeert als stappenplan. 

Door Bram Oost, BonoTraffics - Windesheim Zwolle  / Erik Wietses, BonoTraffics

Ook dorpen kunnen profijt hebben van een hoogwaardige regionale fietsroute van, naar en door hun dorp. Bewoners krijgen zo meer mobiliteitsopties om bijvoorbeeld naar hun werk te gaan. Bovendien kan een goede infrastructuur de doorslag geven bij mensen die twijfelen tussen de fiets en de auto.  

Op dit moment bestaat er nog geen specifieke richtlijn voor de toepassing van hoogwaardige fietsroutes in dorpen. De richtlijnen gaan veelal uit van een vrije-veld-situatie en kunnen vrijwel alleen in het buitengebied worden toegepast. En simpelweg de inrichting van hoogwaardige fietsroutes versoberen, kan ten koste gaan van de herkenbaarheid en de functionaliteit van de fietsroute.

Richtlijnen die in dorpen voor conflicten kunnen zorgen, liggen op het gebied van: herkenbaarheid, eenduidig wegbeeld, de snelheid van de fietsers, het voorkomen van oponthoud (voorrang voor fietsers), autoluw maken, vergevingsgezindheid (breedte), comfortabele wegverharding en stopkansen. Deze aspecten zijn vaak moeilijk binnen dorpen toe te passen of kunnen zorgen voor een conflict met de wensen van de dorpsbewoners.

Richtlijnen die niet direct tot conflicten leiden zijn: vrijheid in routekeuze, directheid, afwisseling, sociale veiligheid, hellingen, weerhinder en verkeerhinder. Bij hellingen is dit wel locatie-afhankelijk en bij verkeershinder is dit voornamelijk afhankelijk van de auto-intensiteit.

Participatie

De centrale vraag in het afstudeeronderzoek luidt: ‘Hoe kunnen hoogwaardige fietsroutes worden ingepast in dorpen zonder afbreuk te doen aan het authentieke karakter en de verblijfsfunctie terwijl ze wel bijdragen aan het stimuleren van het fietsgebruik?’ Het belangrijkste advies die deze vraag oplevert, is kortweg: ‘Rekening houden met verschillende stakeholders’. In dit geval zijn dit de dorpsbewoners en de fietsers. In elk dorp waar de fietsroute doorheen loopt, dient te worden onderzocht waaraan de dorpsbewoners behoefte hebben en hoe de wensen van de fietsers daarbinnen passen. Dit vraagt dus om participatie.

Fietsers

Uit het onderzoek blijkt dat fietsers binnen de dorpen andere eisen stellen aan de inrichting van een hoogwaardige route. Zij beseffen over het algemeen goed dat zij door een verblijfsgebied fietsen en dat aanpassing van gedrag hier gewenst is. Zo hechten fietsers binnen de dorpen vooral veel waarde aan voorrang, herkenbaarheid en veiligheid. Ze vinden het comfort (verharding) en de aanwezige vrije ruimte voor de fiets binnen de dorpen minder belangrijk.

Met dit onderzoek is geprobeerd zoveel mogelijk inzicht te geven in de factoren die van belang zijn bij het ontwerpen van een hoogwaardige fietsroute in een dorpskern. Daarom kan het fungeren als een stappenplan of een document dat tijdens het proces naast de plannen kan worden gehouden.

Aanbevelingen

Een interessant vervolgonderzoek zou de vraag kunnen zijn hoe de fietsstraat aansluit bij de richtlijnen van hoogwaardige fietsroutes en bij de wensen van de gebruiker. Ook is er een overeenkomst ontdekt tussen de toepassing binnen oudere woonwijken in steden en de toepassing binnen dorpen. Ten slotte blijkt dat meerdere gemeenten en provincies behoefte hebben aan ofwel een integrale aanpak, ofwel het delen van kennis. Door ervaringen te delen kunnen er betere afwegingen worden gemaakt in het ontwerp.

Klik hier voor het onderzoek van Bram Oost en Erik Wietses