Iedereen kán wonen in Helmondse innovatiewijk

dinsdag 15 juni 2021

In Helmond gebeurt het. Hier verrijst een woonwijk waar innovaties op het gebied van mobiliteit, gezondheid, sociale inclusie, veiligheid, participatie, circulariteit, data, energie en water integraal worden geïmplementeerd; zowel op object- als op wijkniveau. Alles ademt innovatie, tot aan het bestuur en de exploitatie van de wijk. Iedereen kán hier wonen, maar kijk je graag naar je auto voor de deur, dan wíl je hier misschien niet wonen.

Teun Meulepas is aangetrokken als programmamanager mobiliteit voor de ontwikkeling van het Helmondse Brainport Smart District (BSD). Niet de gemeente is zijn opdrachtgever, maar het bestuur van de Stichting Brainport Smart District dat op enige afstand van de gemeente staat. Een Q-team, een kwaliteitsraad vol hoogleraren en innovatie-experts, bewaakt niet zozeer het traditionele begrotingsplaatje, als wel het conceptdoel van de stichting: ontwikkel de maatschappij van morgen. Integrale innovatie staat centraal. Bouw je er een huis dan is dat circulair, energieneutraal, gezond én slim en staat het in een sociaal veilige omgeving waar geen ruimte is voor auto’s, maar wel voor groen en voor spelende kinderen. Niets in deze wijk is niet innovatief.

Innovaties implementeren

Het idee voor deze wijk ontstond aan de TU Eindhoven, waar de vraag rees: hoe komt het dat innovaties niet goed landen in de samenleving. De oplossing? Dat gaan we in samenwerking met overheid, bedrijfsleven en kennisinstituten én met toekomstige bewoners in volle samenwerking integraal implementeren in een nieuwe woonwijk, grenzend aan treinstation Helmond-Brandevoort. In totaal komen er in BSD zo’n 2.000 permanente en 500 tijdelijke woningen. Er is volop experimenteerruimte in de vormgeving. “Zowel grote bouwondernemingen als kleine en nieuwe spelers zien brood in het toepassen van hun innovatieve concepten in deze wijk”, legt Meulepas uit, “want de woningen worden ook tegen marktwaarde verkocht of verhuurd. Maar ook hun bouwvoorstellen, inclusief het businessmodel moeten eerst langs het kwaliteitsteam.”

Groen en veilig

”Zie het Q-team als een welstandscommissie,” zegt Frans Tillema, lector Automotive Research aan de HAN en lid van het Q-team. “Wij beoordelen alleen niet op schoonheid, maar op innovatie.” En dat gaat ver: het mag niet al eerder zijn toegepast. “We zijn gestart met een Q-book 1.0 dat zich erg richtte op circulariteit. We werken nu aan de 2.0-versie. Onderdeel van de Q-eisen is een concept voor de mobiliteit in de wijk: de focus ligt op gebruik van mobiliteit, niet op bezit. Parkeren doe je bij de mobiliteitshubs aan de randen van de wijk. De parkeernorm is uiteindelijk 0.2. Daar krijg je als bewoner dan wel een echt groene wijk voor terug, waar kinderen veilig kunnen spelen. En via de mobiliteitshubs, een goed ontsloten fietsinfrastructuur en het station zijn mensen op een goede manier zeer mobiel.”

Excelleren

Via challenges kunnen partijen concepten aanbieden voor de bouwblokken. “Voorstellen moeten aan de basisinnovatie-eisen voldoen”, zegt Tillema, maar ze mogen natuurlijk excelleren. Daarnaast moet iedere innovatie integraal aansluiten bij de acht opgestelde programmalijnen. Je kunt dus geen circulair en slim huis bouwen zonder ook bij te dragen aan inclusiviteit of sociale veiligheid. Over inclusiviteit gesproken: het moet een wijk worden voor iedereen, ook voor mensen met een beperking of een laag inkomen. Ook dit is een voorwaarde voor de exploitatieconcepten.”

Vrij

Wat hier gebeurt, is volgens Tillema en Meulepas het ontwikkelen van de leefomgeving van de toekomst. De eerste pioniers bouwen er volgens de normen op een eigen kavel. Op korte termijn wordt gestart met de bouw van de eerste 50 tijdelijke woningen. En de eerste CASA-woning, een concept van TU/e-studenten, is bijna klaar. “Deze eerste bewoners hebben we ook weer nodig, voor het mobiliteitsconcept van de wijk”, zegt Tillema. Want van hen willen we weten wat hun mobiliteitsbehoefte is. Hoeveel deelauto’s hebben ze bijvoorbeeld nodig, of willen ze juist op de fiets naar de mobiliteitshub of het treinstation? Zo moet de wijk zich in de komende 10, 15 jaar min of meer organisch ontwikkelen. Meulepas: “Het beeld en de geest staan vast, de invulling is binnen de strenge kwaliteitskaders vrij.”