Duurzaamheid is een apart specialisme

Integraal werken: Verkeerskunde volgt in 2021 deskundigen die in hun gemeente werk maken van integraal werken. Hoe werkt dat in Nijmegen? In deze derde aflevering de integrale wegdromen van Eef Neienhuijsen, adviseur en projectleider openbare ruimte.

Door Maarten Reith

Hoe integraal werkt de gemeente Nijmegen? Ad hoc of structureel?

“Gemeenten zijn organisatorisch vrij complexe organisaties waarin altijd integraal samengewerkt moet worden. Door lange doorlooptijden in bijvoorbeeld gebiedsontwikkeling zijn projecten vaak gefaseerd, met tussenpozen waarbij in iedere fase andere mensen betrokken zijn. Dit beperkt de nodige integraliteit. Tegenwoordig zien we door de Omgevingswet, de toenemende mate van burgerparticipatie en het eerder betrekken van marktpartijen dat er beter wordt samengewerkt. Voor wat betreft de Omgevingswet en burgerparticipatie gebeurt dat structureel. Met betrekking tot het betrekken van marktpartijen ook steeds vaker.”

Welke expertise brengt u in bij gemeentelijke integrale samenwerking?

“Zelf werk ik het liefst in een zo vroeg mogelijk stadium samen met alle betrokkenen aan een project. Dat zijn interne collega's, externe belanghebbenden, eindgebruikers en marktpartijen. Hierbij werk ik graag met 'design thinking' als werkwijze, zet ik vaak marktconsultatie in en selecteer ik bij voorkeur marktpartijen op basis van kwaliteit (plan van aanpak). Op die manier kunnen marktpartijen meedenken in de ontwerpfase van projecten. Mogelijke samenwerkings- en contractvormen zijn: UAV-gc contract, een bouwteam met een twee-fasen-contract, een Best Value traject of een aanpak volgens de RCC-methode (Rapid Circular Contracting).”

Welke specialismen zijn in Nijmegen betrokken bij de integrale aanpak van mobiliteitsvraagstukken?

“Dan noem ik: verkeersdeskundigen, beleidsadviseurs, wegbeheerders, maar ook burgers bij participatietrajecten en marktpartijen tijdens projectvoorbereiding. Duurzaamheid is tegenwoordig een overkoepelend thema dat in steeds meer projecten een rol krijgt. Verder zijn subsidies soms aanleiding voor plannen, zoals de aanleg van snelfietsroutes. Dan wordt gekeken naar aansluiting van provinciale en gemeentelijke plannen en welke expertise daarvoor nodig is. Dat kan bijvoorbeeld iemand zijn met kennis van grondexploitatie, beheer en onderhoud of VRI’s.”

Leidt integraal samenwerken tot het ontstaan van integraal specialisme, bijvoorbeeld duurzaamheidsexpertise? Heeft dat voordelen en/of nadelen?

“Duurzaamheid is een apart specialisme waar zo vroegtijdig mogelijk in een proces veel aandacht aan moet worden besteed. Wanneer hier vanaf het begin voldoende aandacht voor is, levert dat op het gebied van duurzaamheid én kostenbesparing altijd positieve resultaten op. Het in een vroeg stadium betrekken van mensen is sowieso belangrijk, dat maakt iedereen deeleigenaar.”

 Kunt u een voorbeeld geven van een geslaagde integrale (droom)aanpak op het gebied van mobiliteit in Nijmegen?

“Ik vind de Malderburchtstraat een succesverhaal qua aanpak en duurzaamheidsresultaten. De methodiek die daar door de gemeente in samenwerking met Van Gelder infrabouw is ontwikkeld wordt ook in andere projecten toegepast. De basis hiervoor waren de vier transitielijnen van duurzaam GWW. De belangrijkste componenten daarin waren: het toepassen van het ambitieweb, de vertaling naar een aanbesteding met een programma van ambities, het werken in een bouwteam voor de voorbereiding waarbij de acht basisprincipes van RCC zijn toegepast en het meten van duurzaamheidsresultaten. Ook belangrijk is dat er in de ontwerpfase ruimte is voor vernieuwing, maar houd er rekening mee dat een handhaver of toetser in deze fase belemmerend kan werken. Een ander mooi resultaat van deze manier van werken is te zien op de Ubbergseweg, waar een mooie fietsstraat is gerealiseerd. Resultaten hiervan zijn een veiligere inrichting voor verkeer, meer ruimte voor groen, veel hergebruikte materialen en er is erg duurzaam asfalt toegepast. Een intern sneeuwbaleffect is dat deze (droom)aanpak nu ook door andere projectleiders wordt gebruikt.”

Zijn er ook aandachtspunten bij integraal werken?

Het bundelen van kennis levert een rijker beeld op, samen weet je altijd meer. En het mooiste idee kan prima van iemand komen die heel weinig van een onderwerp afweet. Om goed samen te werken is het wel van groot belang dat je op basis van gelijkwaardigheid werkt, dat transparant wordt gewerkt en geen informatie wordt achtergehouden. Er moet helderheid zijn over mandaten, risicoverdeling en taak- en rolverdeling. Er zijn veel verschillende samenwerkingsvormen, contractvormen, werkwijzen en methoden en technieken. Ik wil daarbij het belang van projectmanagement benadrukken. Aansturing en controle zijn erg belangrijk, want goede en ambitieuze resultaten komen niet vanzelf. Daar is extra energie, enthousiasme en het denken in mogelijkheden voor nodig.”

Eef Neienhuijsen werkt voor de gemeente Nijmegen via zijn bedrijf Neienhuijsen Open Ruimte - Advies en inrichting van openbare en private ruimtes.