SWOV ontwikkelt ‘Kennisagenda geloofwaardig en veilig wegontwerp’ 

Wegontwerpers gaan er vaak vanuit dat een weg veilig en geloofwaardig is, als deze is ontworpen en aangelegd volgens de huidige richtlijnen. Dit is echter niet (altijd) terecht. Van veel ontwerpelementen is niet bekend welk effect zij hebben op de verkeersveiligheid, en zeker niet in samenhang met andere elementen. In de ontwerprichtlijnen is over het verkeersveiligheidseffect niet altijd iets terug te vinden en op zichzelf is dat niet zo vreemd. De ontwerprichtlijnen worden immers via multidisciplinaire expertgroepen samengesteld, waarbij verkeersveiligheid ‘slechts’ een van de afwegingen is, die specialistische kennis vragen.  

Patrick Rugebregt, SWOV 

Factoren als wegcapaciteit en gebruikersnormen zijn makkelijker concreet in het ontwerpproces mee te nemen, terwijl het bij verkeersveiligheid vaak een kwestie blijft van ontwerpen met ‘safety in mind’. Voor een praktische ontwerpopgave hoeft dit niet tot grote problemen te leiden. Maar voor een optimaal verkeersveiligheidsniveau is ontwerpen met ‘safety in mind’ niet voldoende. Dan moet duidelijk zijn wat het effect is als een ontwerpelement in combinatie met andere elementen, wel of juist niet wordt toegepast. Om daar kennis over te ontwikkelen heeft SWOV, het wetenschappelijk instituut voor verkeersveiligheidsonderzoek, de Kennisagenda geloofwaardig en veilig wegontwerp opgesteld.  

Cruciale ontwerpelementen: kruispuntveiligheid 
Een lijst van eenentwintig ontwerpelementen waarover kennis ontbreekt over het verkeersveiligheidsgehalte, werd teruggebracht tot tien zogeheten cruciale ontwerpelementen: 

1. Aantal kruispunttakken 

2. Inrichting van fietspaden 

3. Obstakeltypen 

4. Obstakelvrije zones 

5. Ongevalscijfers voor kruispunttypen  

6. Ontwerpprincipes kruispunten 

7. Onverharde bermen 

8. Voorzieningen om conflicten op kruispunten te mijden, ook voor langzaam verkeer 

9. Voorzieningen voor fietsers en voetgangers 

10.  Weefvakken 

Op een aantal van deze cruciale ontwerpelementen gaat SWOV de komende jaren het onderzoek richten. Projectleider Govert Schermers: ‘Die onderzoeken zullen we integreren in de onderzoeksprojecten die we elk jaar programmeren. Zo krijgen de komende drie jaar de ontwerpelementen van VRI-kruispunten onze aandacht, vooral gericht op fietsers en voetgangers. Ook komt aan bod welke ontwerpprincipes en -methoden geschikt zijn om een kruispuntontwerp systematisch op te bouwen zodat de veiligheid is gewaarborgd; dit is bijvoorbeeld getracht in het Australische ‘kinetic energy model.’  

In samenwerking met een aantal gemeenten willen we ook onderzoek doen naar voorzieningen om conflicten op kruispunten te vermijden., Een soortgelijk onderzoek hebben we in 2020 uitgevoerd voor de gemeente Den Haag.’ (SWOV, Evaluatie fietsveiligheid bij herinrichting van kruispunten in Den Haag, R-2021-4) 

Het doel: ontwerprichtlijnen 
Schermers introduceerde de Kennisagenda tijdens het webinar De spanning tussen richtlijnen en gedrag dat Goudappel op 20 januari organiseerde. ‘Het einddoel is om de kennis die we ermee opdoen uiteindelijk in ontwerprichtlijnen te laten landen. Het is zaak dat niet alleen SWOV, maar iedereen inziet dat het belangrijk is dat het verkeersveiligheidsgehalte van ontwerpelementen met wetenschappelijke kennis wordt onderbouwd.’ 

‘We zullen de vakgenoten via verschillende kanalen regelmatig informeren over de uitvoering van de Kennisagenda en ook kennis en bevindingen vanuit de vakgenoten ophalen. SWOV verkent momenteel samenwerkingsverbanden voor de uitvoering van de Kennisagenda en staat open voor voorstellen of suggesties van geïnteresseerde wegbeheerders.’