Compact bouwen voor duurzame mobiliteit

Nederland staat voor de realisatie van 1 miljoen nieuwbouwwoningen, waar mogelijk binnenstedelijk. Hiermee is de woningbouwopgave ook meteen een mobiliteitsopgave. Deskundigen in dit dossier betogen dat compact bouwen duurzame mobiliteit stimuleert. De transitie van (auto)bezit naar gebruik kan hieraan bijdragen. Tegelijkertijd liggen er risico’s op de loer door de overschatting van compact bouwen op mobiliteitsgedrag met toenemende verkeersdrukte en een vermindering van het stedelijk leefklimaat tot gevolg. Met de torenhoge ambitie voor binnenstedelijk bouwen in de NOVI lijkt het uur van de waarheid aangebroken voor ruimtelijk mobiliteitsbeleid in Nederland.

Nederland heeft een rijke traditie in de afstemming tussen mobiliteit en ruimte. Velen van ons zijn bekend met planningsconcepten en beleid uit het verleden zoals knooppuntontwikkeling, het compacte stadsbeleid, het ABC-locatiebeleid en het VINEX-beleid. Ondanks deze rijke traditie blijft de vraag hoe en in hoeverre compact bouwen invloed heeft op mobiliteitsgedrag, onderwerp van discussie.

Tijdens mijn promotieonderzoek aan de TU-Delft heb ik de gelegenheid gehad om me te verdiepen in dit vraagstuk. Om jaren onderzoek plat te slaan is de conclusie: ja het helpt (een beetje). Niet alleen leidt compacter bouwen tot minder autogebruik, maar ook tot positievere attitudes ten aanzien van duurzame vervoerswijzen. Belangrijk is dat niet zozeer de dichtheid bepalend lijkt te zijn, maar met name de nabijheid van functies. Kortom: compact bouwen heeft zin wanneer het leidt tot nabijheid en daarmee tot een betere bereikbaarheid. Maar de directe effecten op mobiliteit zijn dus niet zo groot

Is inzetten op verdichting dan wel kansrijk? Jazeker. Het helpt wel degelijk en daarnaast schept het belangrijke voorwaarden voor duurzame mobiliteit. Zonder nabijheid is lopen of fietsen immers simpelweg niet mogelijk en is ook openbaar vervoer niet rendabel te exploiteren. Essentieel is dat verdichting hand in hand moet gaan met aanvullende mobiliteitsmaatregelen waarmee het private autobezit en -gebruik wordt ontmoedigd en het aanbod en gebruik van duurzame alternatieven wordt gestimuleerd. Anders leidt de concentratie van (auto)verkeer tot problemen zoals parkeerdruk en luchtvervuiling, iets waar ook de ANWB-leden in dit dossier nadrukkelijk bij stilstaan. Kortom: business as usual is geen optie meer, verdichting vereist heldere keuzes.

Wat hebben we nodig? Kennis, bestuurlijk lef en vooral een koppeling tussen beide. Met praktijkgericht onderzoek dragen we vanuit Breda University of applied sciences samen met vele enthousiaste partners in het werkveld hier dagelijks aan bij. In dit dossier is daarom ruimte voor de wetenschap maar ook voor experts die dagelijks met de voeten in de klei staan. Hoe kunnen we een binnenstedelijke gebiedsontwikkeling als aanleiding gebruiken voor het autoluw maken van een binnenstad? Hoe kan met verdichting een schaalsprong worden gemaakt voor duurzame mobiliteit? En hoe kan (deel)mobiliteit een volwaardige plek krijgen in nieuwe gebiedsontwikkelingen? Ik wens jullie, ook namens mijn medeauteurs, veel leesplezier!