Praktische toepassingen van het Nederlands Verplaatsingspanel 

Veel overheden willen verder digitaliseren en meer data gedreven werken. Tegelijkertijd komen er steeds meer gegevens beschikbaar. Hoe breng je die data samen en maak je ze toepasbaar? Verschillende overheden doen eerste ervaringen op met toegepaste data uit het Nederlands Verplaatsingspanel (NVP).  Zo ontwikkelen de gemeenten Schiedam en Den Haag, de provincie Gelderland en het ministerie van IenW doelgerichte ‘dashboards’ op basis van een continue, actuele en historische stroom gespecificeerde  mobiliteitsgegevens uit het NVP. In de praktijk fungeren ze als ‘transitiemonitors’: zij nemen veranderingen in mobiliteit waar, monitoren, evalueren en sturen.  

Hans Lodder, Den Haag/Niels Verduijn, Schiedam/Frank Eggen, Gelderland/Henk Taale, RWS & TU Delft/Peter van der Mede, Tineke School, Ed Jagers, Peter Kant, Sander van der Drift, Daan van Ramshorst, Dat.mobility/Johan Koolwaaij, Mobidot

Tot nu toe wordt veel onderzoek naar gedrag en gedragsverandering op ad hoc basis uitgevoerd,. Hierdoor ontstaat een mozaïek van onderzoeken van verschillende methoden van dataverzameling die op verschillende momenten en locaties met verschillende kwaliteit worden uitgevoerd bij verschillende onderzoeksgroepen.  

Het samenbrengen van dergelijke onderzoeksresultaten en hieruit eenduidige conclusies trekken is op zijn minst complex. Belangrijke bronnen voor coherent, uniform en vergelijkbaar gedragsonderzoek zijn de gegevens van het ODiN (vroeger OViN), dat wordt uitgevoerd door het CBS en die van het Mobiliteitspanel Nederland (MPN) van het KiM. Op landelijk niveau zijn dit goed bruikbare onderzoeken, maar de actualiteit ervan is beperkt.  

Continue mobiliteitsmeting van 10.000 Nederlanders 
Om aan deze beperking tegemoet te komen, is het Nederlands Verplaatsingspanel (NVP) opgezet, een initiatief van Kantar, Mobidot en Dat.mobility. Dit panel meet sinds medio 2019 continu de mobiliteit van ongeveer 10.000 Nederlanders. Dit gebeurt automatisch via een app, met de expliciete toestemming van de deelnemers en geheel in lijn met de AVG-regulering. Het NVP genereert zo geaggregeerde mobiliteitsgegevens, activiteitengegevens en profielgegevens van deelnemers. Deze data worden nu op verzoek van overheden gericht toegepast in diverse dashboards. 

Modal Split Monitor Schiedam 
De gemeente Schiedam liet een dashboard ontwikkelen om op wekelijkse basis (meerjarig) een belangrijke mobiliteitsindicator te meten: de modal split. Deze monitor biedt de mogelijkheid om verschillende perioden of gebieden met elkaar te vergelijken en de invloed van het weer op bijvoorbeeld het fietsgebruik te zien. 

Monitor Mobiliteit Den Haag 
De gemeente Den Haag laat een dashboard ontwikkelen om de mobiliteit in de gemeente te monitoren. Meerdere filters maken het mogelijk om specifieke tijdstippen en perioden te onderzoeken, vertaald naar intern, extern en doorgaand verkeer. Zo worden niet alleen de langetermijneffecten van corona op ov-gebruik snel inzichtelijk, maar ook de gevolgen van elektrificatie en klimaat- en milieubeleid. 

Venster op Gelderland 
De provincie Gelderland ontwikkelt een dashboard waarmee mobiliteitsbeleid in de volle breedte wordt ondersteund. Ook kunnen de data worden gebruikt voor inzicht in vrijetijdsbestedingen. Een eerste versie van dit ‘Venster op Gelderland’ is door de provincie in gebruik genomen. 

COVID-19-monitor IenW 
Het ministerie van I&W heeft een dashboard laten maken dat op actuele basis (aanvankelijk twee maal per week) uitgebreid inzicht geeft in de ontwikkeling in de mobiliteit, zoals gemaakte verplaatsingen, reistijden en reisafstanden van de verschillende modaliteiten voor verschillende motieven. Deze COVID-19-monitor is uitgesplitst naar stedelijkheidsklassen en werd in 2020 verspreid onder Nederlandse overheden. De monitor wordt gebruikt om het Outbreak Management Team te informeren, ter ondersteuning van besluiten over coronamaatregelen.  

Fietsmonitor IenW 
Voor het ministerie van IenW wordt met het NVP onderzocht of de beleidsdoelstelling ‘200.000 meer fietsers in het woon-werkverkeer’ wordt behaald. Klassiek voor- en na-onderzoek is hiervoor lastig omdat beleid voor deze doelstelling zowel in de ruimte als de tijd gespreid is, onder meer door de werkgeversaanpak.  

Conclusies en aanbevelingen 
Op landelijk niveau en in gebieden met voldoende panelvertegenwoordiging zijn voldoende betrouwbare NVP-gegevens beschikbaar. Maar dat geldt nog niet op elk schaalniveau. De genoemde toepassingen laten zien dat er overheden zijn die de waarde van het NVP al zien met een aantal van 10.000 deelnemers. Deze toepassingen bieden de mogelijkheid om het NVP verder te ontwikkelen en uit te breiden. 

Dit artikel is gebaseerd op een paper die de auteurs schreven voor het Nationaal verkeerskundecongres 2021. Klik hier voor de volledige paper.