Op de pedalen in 15-minutenstad Parijs

In februari van 2020 verkende ik per fiets de straten en boulevards van Parijs. Vijf jaar eerder had ik ook al eens een poging gewaagd, maar dat liep toen uit op een bij vlagen levensgevaarlijke onderneming. Begin 2020 was er tot mijn aangename verrassing veel meer ruimte voor de fiets. Met het laagdrempelige deelfietssysteem Vélib’ was het uiterst gemakkelijk om korte verplaatsingen in de metropool te maken, daarbij gebruikmakend van de vele recent aangebrachte, vrijliggende fietspaden. Zelfs op plekken waar nog maar een paar jaar geleden de auto het alleenrecht had, domineert nu de menselijke maat van fietsers en voetgangers, zoals de boulevards die langs de Seine lopen, soms zelfs door tunnels heen. Deze vormen nu snelle en levendige fietsverbindingen, met hier en daar zelfs de eerste gezellige terrassen aan de rand van de Seine.

Lucas Harms, Nederland Fietsland

Reeds voor de uitbraak van de coronacrisis en de herverkiezing van burgemeester Anne Hidalgo werden al grootse plannen gelanceerd om de stad een fietsvriendelijker karakter te geven. Parijs zou het internationale voorbeeld moeten worden voor stedelijke duurzaamheid en de 15-minuten stad zou daarbij het uitgangspunt gaan vormen: een kwartier reistijd als maximale bovengrens voor het bereiken van essentiële dagelijkse activiteiten, zoals werk, kinderopvang, scholen en toegang tot winkels.

De corona-crisis heeft de transformatie van Parijs tot fiets- en loopstad een enorme extra impuls gegeven. Om een alternatief te bieden voor het gebruik van propvolle metro’s zijn in korte tijd ‘pop-up bike lanes’ aangelegd en is er voortvarend aan de slag gegaan met een netwerk van 650 kilometer aan fietsinfrastructuur, die de voorsteden met het centrum moeten verbinden. Trending op sociale media zijn de beelden van de Rue de Rivoli, de grote verkeersader die langs het Louvre loopt: een paar jaar geleden een met gemotoriseerd verkeer verstopte boulevard, in 2020 een fietsstraat die associaties oproept met het Vredenburg in Utrecht.

Corona als boost

Door de coronacrisis is het fietsgebruik niet alleen in Parijs maar in steden overal in Europa sterk toegenomen en hebben vele gemeenten geïnvesteerd in de aanleg van tijdelijke fietsinfrastructuur. Ook buiten Europa heeft de coronapandemie een enorme boost gegeven aan de plannen voor meer fietsvriendelijke steden. Zo zijn de mobiliteitsplannen die Sydney (Australië) ambieerde voor de komende 30 jaar naar voren geschoven en streeft men er nu naar om binnen 3 jaar een heuse modal shift richting fietsgebruik te bewerkstelligen. In Latijns-Amerikaanse steden zoals Lima, Peru en Santiago, Chili zijn ook veel nieuwe fietsstroken aangelegd, en zelfs in traditioneel autominnend Noord-Amerika zijn steden aan de slag gegaan met tijdelijke maatregelen, zoals het autoluw maken van straten in Philadelphia of het aanleggen van nieuwe comfortabele fietsverbindingen in de archetypische autostad Los Angeles.

Samen van pop-up naar permanent

Veel van de tijdelijke maatregelen kunnen een definitief karakter krijgen als ze op een veilige en verantwoorde manier worden ingepast in de stedelijke infrastructuur. Helaas is dit in veel steden op diverse plekken in de wereld nog niet altijd het geval, simpelweg omdat het beleidsmakers aan (verkeerstechnische) kennis ontbreekt om fietsinfrastructuur een serieuze plek te geven in het mobiliteitssysteem. Nederland kan een unieke rol spelen als voorloper in de transformatie van tijdelijke fietsvoorzieningen naar definitieve infrastructuur. Nu al exporteert Nederland als geen ander land zeer veel kennis en kunde rond het aanleggen van veilige en verantwoorde fietsvoorzieningen. Veel van die export verloopt via de Dutch Cycling Embassy: ons publiek-private netwerk waarin expertise over Nederland Fietsland is gebundeld en dat hulp en begeleiding biedt bij het implementeren van op Nederlandse leest geschoeide oplossingen in het buitenland.

De afgelopen maanden spraken we onder meer met beleidsmakers van de gemeente Parijs over de herinrichting van boulevards en stedelijke pleinen, hebben we voor Duitse steden een reeks webinars georganiseerd over onder andere “Holländische Kreuzungen” en hebben we samengewerkt met Britse, Ierse en Italiaanse steden, en buiten Europa onder andere met steden aan de westkust van de VS, in Chili en op de Filipijnen.  

Glorieuze toekomst voor de fiets

De wereldwijde pandemie heeft ons laten zien dat heel veel steden behoefte hebben aan meer duurzame en gezonde vormen van mobiliteit - niet alleen om de coronacrisis te doorstaan, maar ook om zich voor te bereiden op de klimaatcrisis. Zoals EU-vicevoorzitter Frans Timmermans onlangs zei: “De fiets heeft een fantastisch en romantisch verleden, maar ook een glorieuze toekomst en kan een belangrijke rol spelen bij de herinrichting van de stedelijke ruimte”. Met die wens en ambitie in gedachten hopen we dat niet alleen Parijs steeds meer op Nederland Fietsland gaat lijken, maar dat dit in de komende jaren voor steden overal ter wereld gaat gelden.”