Portland, Oregon: slimme, fietsvriendelijke stad in de VS

“Ik werk voor TNL USA, aan een technologisch project in ‘fietsstad’ Portland. Weinig Nederlanders kennen deze stad in Oregon, in het noordwesten van de Verenigde Staten. Toch heeft de stad ruim twee miljoen inwoners. Daarnaast is Portland bijzonder omdat het een van de weinige Amerikaanse steden is met een uitgewerkt fietsbeleid. In de VS staat Portland al tientallen jaren bekend als de beste stad voor fietsers. Binnenkort is het de eerste Amerikaanse stad met verkeerslichten, detectielussen en aftellers speciaal voor fietsers.

---

Dit artikel komt uit Verkeerskunde 4/2023, met het dossier Fiets onder leiding van gasthoofdredacteur Wilco Kruitbosch, een goed gesprek met Teun Uitdewilligen (SWOV) over (fiets)veiligheid op fietsstraten, en meer. Onze vakbladen zijn ook digitaal beschikbaar! Heeft u al een abonnement?

---

Fietsen in Nederland is iets wat we simpelweg gewoon doen, net als lopen en ademen. We denken er niet over na, totdat we over de grens gaan. Wie gaat fietsen in een ander land mist al snel de Nederlandse fietscultuur, de duizenden kilometers aan gemarkeerde en bewegwijzerde fietspaden, de speciale fietsverkeerslichten en de automobilisten die rekening met je houden. In de rest van Europa zijn nog wel plekken te vinden waar je redelijk comfortabel en veilig kunt fietsen, hoewel niet veel landen echt vergelijkbaar zijn met Nederland.

Compleet andere fietscultuur

In een relatief jong land als de Verenigde Staten, dat bij wijze van spreken met de auto is groot geworden, wordt fietsen op zijn best gezien als een sport, en op zijn slechtst als een vervoerwijze voor jongeren en kinderen. Het is een fietscultuur die compleet verschilt van de onze. Automobilisten zijn niet gewend aan fietsers op de weg en het wederzijds begrip is vaak ver te zoeken.

Portland Bicycle Plan 2030

Portland, Oregon vormt een uitzondering op deze regel. Al sinds de jaren ‘90 van de vorige eeuw werkt de stad aan betere voorzieningen voor fietsers. Portland vormt het hart van een regionaal fietsnetwerk dat bestaat uit fietspaden, mountainbike- en natuurroutes, en afgeschermde fietsstroken op drukke straten. Met het Portland Bicycle Plan 2030 wil de stad de fiets zelfs een vaste component van het stedelijke transportbeleid maken. Zoals het plan zegt: “Een Portland met de fiets als essentieel onderdeel van haar transportsysteem is pas echt een mooie stad.” Het Portland Bureau of Transportation (PBOT) roemt in het plan de positieve effecten van de fiets op klimaatverandering en gezondheidszorg. Bovendien: fietsen is leuk, het zorgt voor leefbare buurten en het is betaalbaar voor iedereen, aldus het PBOT. Net als veel steden werkt Portland ook mee aan Vision Zero. Dit is een nationaal programma gericht op het terugdringen van het relatief grote aantal verkeersdoden in de VS.”

Aftelcounters

De veiligheid van fietsers en voetgangers is dan ook een belangrijk thema voor het PBOT. De stad zocht daarom naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid op een aantal drukke kruispunten in beeld te brengen, met name voor de kwetsbaarste verkeersdeelnemers. Een eerste stap is de invoering van speciale verkeerslichten voor fietsers, inclusief aftelcounters. Het is veelzeggend dat deze verkeerslichten de eerste van dit type in de VS zijn.

Verkeerstechnologie

De volgende stap voor Portland is de inventarisatie van roodlicht-overtredingen en bijna-ongelukken van fiets- en voetgangersverkeer. In de VS is verkeerstechnologie voor het monitoren van voetgangers en fietsers relatief onbekend. Het PBOT zocht daarom de samenwerking met TNL, de Amerikaanse dochteronderneming van Technolution. Technolution produceert een verkeerssensor, de FlowCube, die verschillende taken kan uitvoeren. Deze sensor is in feite een edge computer met kunstmatig intelligente algoritmes. Portland zet de sensors in op een aantal drukke kruispunten. Ze tellen auto’s, fietsers en voetgangers, bepalen reistijden en inventariseren bijna-ongelukken en roodlicht-overtredingen. Uiteraard conform alle geldende privacywetgeving. Met de verkregen informatie kan Portland uiteindelijk een optimale afstelling voor de nieuwe fietsverkeerslichten bepalen.

Nederlands tintje

Met haar streven om een 'echt mooie stad' te worden die fietsers en voetgangers echt serieus neemt, kan Portland een inspirerend voorbeeld worden voor andere steden in de Verenigde Staten (en daarbuiten). De stad kiest met haar beleid voor een cultuur waarin alle verkeersdeelnemers, ook de kwetsbare, veilig kunnen reizen en genieten van het stadsleven. Het is natuurlijk erg leuk dat deze ontwikkeling een Nederlands tintje heeft gekregen.”