De Keulse 'Verkehrswende'

Keulen en Aken zijn niet op één dag gebouwd, zoals het gezegde luidt. Keulen documenteert dat groots met de dom, waarmee de reiziger bij het verlaten van de ‘Hauptbahnhof’ wordt onthaald. De bouw van de dom begon in de 13e eeuw, kwam stil te liggen in de 15e eeuw en werd in de 19e eeuw afgebouwd.

Deze reis naar Keulen staat, net als eerdere reizen, in het teken van het opstellen van een Sustainable Mobility Plan (SUMP). Dat plan kreeg in Keulen de titel: Besser durch Köln: Der Nachhaltige Verkehrsplan. Mobycon heeft als leadpartner van het consortium ‘Mobilitätsplanung’ de inhoudelijke leiding. We werken nauw samen met partners. Daarbij staat op één: het juiste pakket van strategische maatregelen samenstellen en twee: voldoende draagvlak creëren om voor de te volgen strategie te besluiten en dit later uitgevoerd te krijgen. Dus wordt er veel in participatie en communicatie geïnvesteerd en ook nauw samengewerkt met de ambtelijke organisatie. 

Andere richting

Dat werkt tot nu toe heel goed. Voor de bondig geformuleerde visie (‘Leitbild’) werd unaniem door de gemeenteraad besloten. De gemeente kreeg zelfs een prijs voor dit participatieproces. Draagvlak is belangrijk, want de verbouwing van het verkeerssysteem mag niet - zoals de bouw van de dom - eeuwen duren. Het gaat om het bereiken van doelen in 2035! Daarvoor is een Verkehrswende nodig, zoals ze dat in Duitsland noemen. Een ommekeer in het verkeersbeleid. Het gaat niet om behouden wat in het verleden werd gebouwd, maar om een andere richting in te slaan met het stedelijk mobiliteitssysteem en het duurzaam te maken.

Europese verplichting

De aanleiding om een SUMP op te stellen was voor Keulen urgent, vanwege de Europese afspraken rond de TEN-T (Trans-Europese vervoersnetwerken). Er is nu de wettelijke verplichting om uiterlijk in 2027 een SUMP op- en vastgesteld te hebben. Dat wordt in de vergadering waarvoor we hier zijn dan ook nog eens nadrukkelijk genoemd. Keulen is daarmee gelukkig op tijd begonnen. Zoals ook Düsseldorf, waar wij bij het opstellen van het ‘Mobilitätsplan D’ betrokken waren. 

Wij hebben de indruk, dat vele van de 26 Nederlandse stedelijke knooppunten, die volgens de EU-criteria een SUMP moeten opstellen, de urgentie daarvan nog onvoldoende beseffen. Een SUMP begint volgens de EU-guidelines met de politieke beslissing het SUMP-proces te starten en eindigt met het oog op een volgende plancyclus, met de systematische evaluatie van de uitvoering. 

Lange weg

Dat er nog een lange weg is te gaan op de route naar een echte Verkehrswende in Keulen, zien we duidelijk vanuit ons hotel op nog geen kilometer afstand van de Hauptbahnhof. We kijken neer op een drukke vierbaans autoweg in de binnenstad. Maar er zijn ook aangenamere verkeersruimtes. Rond de lunch wandelen we van het Technische Rathaus (Stadthaus Deutz) waar we afspraken hebben, naar Deutzer Freiheit. 

Autovrij

Om deze straat was de afgelopen jaren nogal wat te doen. Op de Deutzer Freiheit vond één van de ‘Verkehrsversuche’ plaats, waarmee de stad een eerlijkere verdeling van bestaande verkeersruimten test, zonder grote infrastructurele aanpassingen. De straat werd van juni 2022 tot en met augustus 2023 grotendeels autovrij gemaakt. Het doel was om de impact van een autovrije Deutzer Freiheit op de levenskwaliteit van de lokale bevolking, de winkels en restaurants in stadsdeel Deutz te onderzoeken. Autovrij is de straat nu niet meer. Wat uiteindelijk op basis van de evaluatie van de pilot en de discussie daarover wordt besloten voor de toekomst, is nog onduidelijk.

20 km/uur

Tijdens de vorige reis naar Keulen bezochten we het stadsdeel Ehrenfeld, waar ook een verkeersproef plaatsvond. Hier werd de Venloer Straße veiliger en comfortabeler gemaakt voor voetgangers, fietsers, kinderen en mensen met een beperkte mobiliteit; onder andere door voor een gedeelte een 20 km/uur zone in te stellen. Een en ander leverde nogal discussie op, ook met het bedrijfsleven. De nieuwste ontwikkeling is hier nu dat in ‘economische zones’ parkeerruimte voor uitsluitend ambachtelijke bedrijven, zorgleveranciers en bezorgdiensten is gereserveerd.

Water

We verlaten Keulen ook deze keer weer met het besef dat deze stad niet op één dag is gebouwd en de bouw van de dom eeuwenlang stil lag. Ook de Verkehrswende in Keulen zal tijd vergen, maar mag geen eeuwen duren. De SUMP Köln zal er ruimschoots voor de EU-deadline van 31 december 2027 liggen. Dat zal meehelpen om strategische maatregelen, mede met Europese gelden gefinancierd te krijgen. Het formuleren van strategische maatregelen gaat sneller dan deze uitgevoerd te krijgen. Maar voor de Verkehrswende in Keulen zal de uitvoering van strategische maatregelen de komende jaren moeten beginnen. Of ze allemaal uitgevoerd worden? We zullen het zien. In elk geval zal er nog wel heel wat water door de Rijn stromen voordat er sprake is van een echte Verkehrswende.