Henk Meurs: "We mogen meer doen met buitenlandse praktijkkennis'

In een serie gesprekken verkent Verkeerskunde het wetenschappelijk kennisveld. Hoe houden wetenschappers hun kennis op peil en hoe brengen zij hun kennis naar de praktijk? Waar liggen barrières en waar liggen kansen? In deel vier een gesprek met Henk Meurs,  hoogleraar Verkeersplanologie aan de Radboud Universiteit. 

Klik hier voor deel 1: de visie van Bert van Wee  Klik hier voor deel 2: de visie van Eric van Berkum  Klik hier voor deel 3: de visie van Harry Timmermans

Henk Meurs doet als hoogleraar onderzoek naar de relatie tussen mobiliteit en ruimte. Bijvoorbeeld in steden, waar weinig ruimte is voor verkeer en nieuwe infrastructuur, en waar het gaat om de vraag hoe je mobiliteit en de toestroom kunt managen. Het bedrijfsleven – waaronder MaaS-aanbieders, fiets- en autodeelbedrijven en partijen als Google en Apple – speelt hier een steeds prominentere rol in, en dat verandert de manier waarop de overheid mobiliteitsvraagstukken moet aanpakken. Mobiliteit wordt steeds meer een governance-vraagstuk waarbij overheid en bedrijfsleven nauw samenwerken. 

Hoe blijft u op de hoogte van de ontwikkelingen in uw vakgebied?  

"Ik gebruik de zoekmachine en de ingangen naar wetenschappelijke kennis van onze bibliotheek. En elke maand neem ik een aantal wetenschappelijke journals door op zoek naar voor mij interessante artikelen. Met mijn vakgebied, op het grensvlak van mobiliteit en ruimte en overheid en bedrijfsleven, is de kennis wel behoorlijk verspreid over de journals en is het soms echt zoeken. Over de inbreng van het bedrijfsleven is weinig gepubliceerd. Toen ik daar laatst een artikel over schreef kon ik er nauwelijks literatuur bij vinden." 

Wat vindt u van de mate waarin praktisch relevant onderzoek bij de praktijk terecht komt? 

"Dat gaat volgens mij best goed in Nederland. Vooral bij innovatieve onderwerpen als MaaS, smart mobility en de zelfrijdende auto is de aansluiting op de praktijk prima. Je ziet op die onderwerpen een rechtstreekse vertaalslag naar beleid, en dat gaat soms behoorlijk snel. We begonnen vier jaar geleden een door NWO gefinancierd onderzoek naar MaaS, en dat onderwerp staat zelfs in de regeringsverklaring van dit kabinet. Ik maak me eerder zorgen dat het te snel gaat, en dat er fundamenteel wetenschappelijke vragen blijven liggen. Er moet ook ruimte blijven voor fundamenteel wetenschappelijk onderzoek. 

Wel vind ik dat we wat meer mogen doen met praktijkkennis uit het buitenland. We denken al snel dat Nederland anders is dan de rest, maar over bijvoorbeeld openbaar vervoer in landelijk gebied kunnen we best wat leren van hoe ze dat geregeld hebben in Duitsland, de Verenigde Staten en Australië." 

Hoe brengt u zelf wetenschappelijke kennis naar de praktijk?  

"Naast hoogleraar ben ik ook directeur van mobiliteitsonderzoeksbureau MuConsult, en daar kan ik mijn kennis direct toepassen. Omgekeerd ontstaan daar weer vragen uit de praktijk waar ik als wetenschapper onderzoek naar doe. Die interactie is belangrijk. Laatst ben ik twee dagen bezig geweest met hardcore speltheorie, dat is heel veel wiskunde, heel theoretisch. Maar dat heb ik nodig om de praktische vraag te beantwoorden of we MaaS-platforms moeten laten concurreren of moeten starten met een monopolie. Op die manier probeer ik beide kanten op te werken, dat ligt mij goed." 

Wat kan Verkeerskunde doen om wetenschappelijke kennis beter naar de praktijk te brengen? 

"Wat mij betreft zou de redactie best wat meer eisen mogen stellen aan de kenniscomponent van de artikelen. Het valt me op dat praktijkmensen bij het schrijven van artikelen nauwelijks een koppeling leggen met kennis uit de wetenschap. Zo geven ze soms mooie voorbeelden van het ontwerp van een stationsomgeving, zonder dat ze de relatie verduidelijken met de principes achter hun keuzes om het ruimtelijke en verkeerskundige met elkaar te verknopen.

Mijn ervaring als redacteur van NM Magazine is dat theoretische verhalen over een onderwerp te weinig aansluiten op de specifieke vraagstukken van de praktijk. Artikelen waar wetenschap en praktijk bij elkaar komen werken volgens mij beter. Voor auteurs uit de wetenschap is het de uitdaging om hun verhaal zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de praktijk, voor praktijkmensen om meer op zoek te gaan naar wat er al bekend is over een onderwerp. Het moet van twee kanten komen." 

Op welke manier hebben mensen uit de praktijk toegang tot wetenschappelijke kennis? 

"Via Google Scholar zijn veel open-access-artikelen te doorzoeken, al heb je wel wat ervaring nodig in hoe je door de brij van academische artikelen moet navigeren. Als ingang kun je ook de rapporten van het Planbureau van de Leefomgeving en het KiM gebruiken, die actuele wetenschappelijke kennis samenvatten en toepassen op actuele vraagstukken." 

Komt u wel eens verkeerskundige onwaarheden tegen in het nieuws? Zo ja, wat kunnen we daartegen doen?  

"Enige tijd geleden stond de reiskostenvergoeding ter discussie. Politiek en maatschappij waren tegen de afschaffing daarvan. In de kleine lettertjes van het onderzoeksrapport stond dat deze maatregel de congestie flink kon verminderen. Maar dat hoorde je niemand noemen als argument voor afschaffing. Ook zijn er veel misverstanden over de bereikbaarheid in Nederland. Er staan mensen in de file, maar dat is maar een deel van iedereen die onderweg is. De gemiddelde snelheid van ons transportsysteem gaat in grote delen van Nederland nog steeds omhoog. Kun je dan spreken over een slechte bereikbaarheid? Daarbij komt dat iedere planoloog kan uitleggen dat bereikbaarheid meer is dan de snelheid van het transportsysteem. Het gaat om het gemak waarmee je gewenste activiteiten kunt uitvoeren. 

Wetenschappers zouden veel meer feiten in het debat mogen brengen, wellicht via agenderende artikelen over actuele onderwerpen. Misschien dat Verkeerskunde daarmee een brug kan slaan naar de reguliere pers, en raken meer mensen overtuigd van de feiten." 

 
Auteur: Leonie Walta