Harry Timmermans: 'Uitwisseling wetenschap en praktijk motiveert champions'

In een serie gesprekken verkent Verkeerskunde het wetenschappelijk kennisveld. Hoe houden wetenschappers hun kennis op peil en hoe brengen zij hun kennis naar de praktijk? Waar liggen barrières en waar liggen kansen? In deel drie een gesprek met Harry Timmermans, hoogleraar Urban Planning aan de Technische Universiteit Eindhoven.  Klik hier voor deel 1: de visie van Bert van Wee  Klik hier voor deel 2: de visie van Eric van Berkum 

Harry Timmermans geeft als hoogleraar leiding aan de vakgroep Urban Planning op de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven. Dat suggereert geen directe relatie met het vakgebied verkeerskunde, maar toch is 70 procent van de onderzoeksactiviteiten van zijn groep transportgerelateerd. De focus ligt daarbij op de vraagkant van verkeer en vervoer, de kant van de consument. De vakgroep van Timmermans kreeg internationaal naam door de activiteitsgebaseerde modellen, die ervan uitgaan dat verkeer een afgeleide is van hoe mensen hun dagelijks leven inrichten. 

Hoe blijft u op de hoogte van de ontwikkelingen in uw vakgebied?  

"Je moet er actief mee bezig zijn. Er zijn ongeveer twintig tijdschriften met een hoge impact score, wat betekent dat veel onderzoekers artikelen uit die tijdschriften citeren. Dat zijn de tijdschriften waarin de wetenschappelijke wereld probeert te publiceren, en wij dus ook. Via e-mail krijg ik de inhoudsopgaves van nieuwe issues van die tijdschriften binnen, die scan ik en dan selecteer ik wat relevant is voor mij of mijn collega’s. Verder zijn er nog zo’n dertig regionale of open access tijdschriften die ook relevant kunnen zijn, maar waarvan de status minder duidelijk is. 

Congressen zijn ook een belangrijke bron van informatie, vooral het jaarlijkse TRB-congres in Washington. Alles komt daar voorbij, van asfalt tot de nieuwste digitale technologie. Er zijn zo’n vijftienduizend deelnemers, ik schat vijfduizend academici en tienduizend praktijkmensen." 

Is het TRB-congres dan ook een belangrijke plek waar kennis bij de praktijk terecht komt? 

"Je hebt onder de vlag van TRB diverse werkgroepen op verkeerskundige thema’s, sommige zijn puur academisch, andere praktisch, maar er zijn er ook die bewust beide bij elkaar proberen te brengen. Daarin komen academici die geïnteresseerd zijn in toepassing en praktijkmensen die oog hebben voor academische ontwikkelingen samen.

Er is bijvoorbeeld een sessie waarin ze een aantal van de best beoordeelde wetenschappelijke bijdragen aan het congres van het jaar ervoor bespreken. Er ontstaat dan een discussie over hoe de wetenschap verder wil en wat de praktijk eraan heeft. Praktijkmensen gaan er naar huis met meer vakkennis, en wetenschappers met inzicht in hoe ze met hun onderzoek de praktijk beter van dienst kunnen zijn. Het is succesvol omdat er aan beide kanten mensen zitten, champions, die gemotiveerd zijn om tijd te besteden aan dit soort initiatieven." 

Zou het organiseren van zulke sessies ook binnen Nederland kunnen?  

"In principe wel, hoewel je je kunt afvragen of Nederland er niet te klein voor is. Er zijn wel initiatieven, maar die hebben naar mijn smaak nog niet de kwaliteit, de ambitie en de constantheid om er een succes van de maken. De wisselwerking tussen wetenschap en praktijk vindt hier meestal plaats binnen de structuur van onderzoeksprojecten. 

Nederlanders doen wel mee aan de werkgroepen van TRB. Dat is op internationaal niveau, maar dat is prima. Sommigen mogen dan zeggen dat verkeersonderzoek vaak alleen lokaal interessant is, bijvoorbeeld in verband met wetgeving, maar dat argument deel ik niet. Centrale ideeën, trends en concepten zijn heel internationaal, denk ik. Dat toont internationaal vergelijkend onderzoek ook aan." 

Terug naar de wetenschappelijke publicaties, is er een vertaalslag nodig naar de praktijk? 

"In veel van die publicaties wordt basiskennis over bijvoorbeeld onderzoeksmethoden bekend verondersteld, als je niet over die kennis beschikt zijn die moeilijk te volgen. Dan kun je een artikel niet kritisch beoordelen, en eigenlijk alleen maar de conclusies voor waar aannemen. 

Een uitzondering is het tijdschrift Transport Reviews, met vooral overzichtsartikelen die doorgaans toegankelijk zijn geschreven. Ze beginnen vaak met een basisuitleg van de begrippen en schetsen dan de ontwikkeling van bepaalde concepten of geven een indeling van de literatuur op een bepaald onderzoeksterrein." 

Wat kan Verkeerskunde doen om wetenschappelijke kennis meer naar de praktijk te brengen? 

"Het zou mooi zijn om zo nu en dan een wetenschapper te vragen om een overzicht te geven over een bepaald thema. Om snel de kennis te sorteren over nieuwe vormen van mobiliteit, zoals MaaS, zelfrijdende auto’s en carsharing, of om inzicht te geven in nieuwe onderzoeksmethoden. Daarmee kunnen vakmensen hun kennis beter op peil houden. 

Een echt goed overzichtsartikel kost tijd, promovendi zijn een jaar bezig met het uitspinnen van de literatuur op hun vakgebied. De hoofdstukken die zij in een dissertatie schrijven vind ik vaak beter dan overzichtsrapporten van onderzoeksinstanties. Die zijn vaak minder volledig, of schrijven een idee niet altijd aan de juiste persoon toe. Daarmee zijn die rapporten overigens nog wel bruikbaar voor de praktijk, voor beleidsdoeleinden voldoen ze. 

Je kunt ook denken aan signaalartikelen, over onderwerpen die mogelijk over een tijdje belangrijk worden. Zo heb ik laatst een paper gelezen over multitasking tijdens het rijden, dat is een onderwerp op zich, maar het wordt nog interessanter als je het koppelt aan de komst van de zelfrijdende auto." 

Komt u wel eens verkeerskundige onwaarheden tegen in de media? Zo ja, hoe komt dat dan?  

"Echte onwaarheden ben ik nooit tegengekomen. Wel heb ik de indruk dat wetenschappers in de media worden uitgenodigd om uitspraken te doen die ze op basis van hun onderzoek niet kunnen waarmaken. Het is het verschil tussen of je weet dat een trend bij herhaling is vastgesteld in wetenschappelijk onderzoek, of dat je alleen maar denkt dat het zo is." 

 
Auteur: Leonie Walta