Eric van Berkum: ‘Meer ruimte voor nuance en reviews van vakliteratuur’

In een serie gesprekken verkent Verkeerskunde het wetenschappelijk kennisveld. Hoe houden wetenschappers hun kennis op peil en hoe brengen zij hun?kennis naar de praktijk? Waar liggen barrières en waar liggen kansen? In deel twee een gesprek met Eric van Berkum, hoogleraar Transport Engineering and Management en hoofd van het departement Civiele Techniek van de Universiteit Twente. Klik hier voor deel 1: de visie van Bert van Wee

Eric van Berkum houdt zich vooral bezig met netwerkdesign en het gebruik van data in relatie tot verkeer, maar ook steeds vaker met de relatie logistiek en verkeer. Traditioneel is verkeerskunde een multidisciplinaire wetenschap, waar civiele techniek en bijvoorbeeld economie, psychologie, wiskunde en ruimtelijke wetenschappen samenkomen. Recentelijk is daar de discipline data science bijgekomen. De beschikbaarheid van veel data en methoden om die data te analyseren zijn volgens Van Berkum een absolute verrijking voor de verkeerskunde. Maar het maakt ook dat er in de breedte van de verkeerskunde jaarlijks duizenden artikelen verschijnen. Zo verschijnen er alleen al binnen het vakgebied zo’n tachtig wetenschappelijke journals. Daarbij komen dan nog de tijdschriften bij voor alle andere disciplines. 

Hoe blijft u op de hoogte van de ontwikkelingen in uw vakgebied?  

"Het is niet te doen om alles bij te houden. Ik houd een selectie van tijdschriften in de gaten en kijk naar de titels van de artikelen, in de hoop dat die de lading dekken. Als ik specifiek literatuuronderzoek doe naar een onderwerp, kan ik alle relevante bronnen wel vinden. Echter op sommige onderwerpen, zoals bijvoorbeeld vehicle routing in de logistiek met al zijn varianten, verschijnen zo enorm veel artikelen, dat het heel lastig is een volledig overzicht te houden." 

Welk aandeel van de artikelen die verschijnen is relevant voor de praktijk?  

"Het hangt ervan af wie die praktijk is. Het kan gaan om beleidsmakers, adviesbureaus, onderzoeksinstituten of de industrie. Een beleidsmaker heeft vaak het meest aan concrete bevindingen en een adviesbureau misschien aan valide onderzoeksmethoden en technieken. Als je het zo bekijkt is wellicht al het wetenschappelijke onderzoek wel op een of andere manier relevant voor de praktijk. Verkeerskunde is natuurlijk ook een toegepaste discipline. Je moet wel rekening houden met de overdraagbaarheid van resultaten. Een onderzoek uit Duitsland naar wie elektrische voertuigen koopt is niet een-op-een naar Nederland te vertalen, het belastingstelsel is anders, het verplaatsingspatroon is anders, het verkeerssysteem is anders en de steden zijn groter. Andersom moet je in China niet aankomen met vormen van samenwerking volgens het Nederlandse poldermodel, want de maatschappij is daar toch echt anders ingericht." 

Komt de Nederlandse verkeerskundige kennis ook bij de praktijk terecht?  

"Aan vrijwel alle promotietrajecten betalen partners uit de praktijk mee. Zij zijn daarmee ook inhoudelijk betrokken bij het onderzoek. Een expliciete relatie met de praktijk is sowieso steeds meer van belang bij onderzoeksprojecten. De EU en NWO vragen hier ook om bij subsidieaanvragen." 

Hoe zijn de publicaties van de Universiteit Twente toegankelijk?  

"Onderzoekers zetten zelf hun publicaties online in de research output database. En de universiteit werkt aan het beschikbaar stellen van data, bijvoorbeeld om analyses te kunnen herhalen. Er is soms best twijfel over de herhaalbaarheid van bepaald onderzoek, Verkeerskunde is geen exacte wetenschap. Lastig is bijvoorbeeld het schatten van keuzemodellen die vaak ten grondslag liggen aan modellen voor het maken van beleid." 

Is er een vertaalslag nodig om die publicaties te kunnen lezen?  

"Dat hangt erg af van het tijdschrift. Publicaties uit topjournals als Transportation Research Part B of Transportation Science staan vaak vol formules en zijn daarmee moeilijk te begrijpen voor normale stervelingen. Ook zitten de onderwerpen vaak zo op de vierkante millimeter dat de directe toepasbaarheid in de praktijk niet altijd even duidelijk is." 

Wat kan Verkeerskunde doen om wetenschappelijke kennis meer naar de praktijk te brengen?  

"Het zou interessant zijn om reviews over een bepaald onderwerp te plaatsen, een overzicht van de stand van zaken. Bijvoorbeeld een samenvatting van artikelen uit het tijdschrift Transport Reviews, of een ander literatuuronderzoek over een bepaald onderwerp. Je kunt ook meerdere experts over het onderwerp aan het woord laten, die het bij voorkeur niet per se met elkaar eens hoeven te zijn. 

Tijdschrift Vervoerswetenschap en Netwerk Management verspreiden ook relevante kennis binnen de vakwereld. Beide zijn goede tijdschriften, maar ze geven maar een deel weer van wat er in Nederland gebeurt. Dat komt mede door het gebruik van de Nederlandse taal, terwijl inmiddels de helft van de verkeerswetenschappers hier een internationale achtergrond heeft." 

Heeft u de indruk dat er verkeerskundig nepnieuws circuleert? 

"Wat me opvalt is dat de potentiële impact van onderzoek of de kansen voor bepaalde technologische ontwikkelingen niet zelden wat worden overdreven. Neem nu de hype van de automatische auto. Soms lijkt het of een volledige autonoom voertuig er al bijna is, terwijl daar in de wetenschappelijke wereld zeker geen consensus over bestaat. Soms krijg je als wetenschapper de vraag hoe lang het nog duurt voor een bepaalde technologie er is. Als je dan zegt: over vijftig jaar, dan voelt niemand de urgentie. Daarvoor krijg je geen onderzoekssubsidies. Vijf jaar is soms misschien ongeloofwaardig, maar tien jaar, daar kunnen we ons iets bij voorstellen. Gevolg is dat soms ook kleinere gemeenten zich nu al zorgen maken of hun infrastructuur wel op tijd klaar is voor de automatische auto. Het is goed om hierover na te denken, maar wat mij betreft hoeven we nog niet te stoppen met investeren in verkeerslichten. 

De voortdurende zoektocht naar onderzoeksgeld, met soms maar kleine kansen op succes, werkt overdrijven en gebruik van superlatieven in de hand. Voor de nuance is vaak minder belangstelling. Dat vind ik jammer." 

Lees hier het interview met Bert van Wee

Lees hier het interview met

 
Auteur: Leonie Walta