Van 80 naar 60: zo gek nog niet als je de tijd hebt

VVN adviseert de snelheid op 80 km/u-wegen terug te brengen naar 60 km/u “op wegen die niet optimaal veilig zijn ingericht”. Rechtuit rijden op een 80 km/u-weg is onder ideale omstandigheden een eenvoudige taak. Toch gaat het vaak mis, in bochten maar ook op het rechte stuk. Door het gedrag van weggebruikers en doordat de inrichting niet altijd ideaal is.

Dr. M. Dicke-Ogenia, verkeerspyscholoog Goudappel

Er is zeker een goede reden om wat aan de veiligheid te doen op 80 km/u-wegen

Een paar N-wegen noemen we ‘dodenwegen’ door ongevallen als gevolg van afleiding, gevaarlijk inhalen en te hard rijden. Er is meer aan de hand, de SWOV heeft de feiten goed op een rij:

· Ruim 40% van de ongevallen gebeurt op wegen met een limiet tussen 60 en 80 km/u.

· Er wordt te hard gereden op deze wegen. Naleving van de snelheidslimiet op 80 km/u-wegen is 51%. Op 60 km/u-wegen 53%.

· Er zijn gemiddeld 157 doden per jaar door bermongevallen (te water raken, botsing met obstakel), waarvan 56% op 60 of 80 km/u-wegen. Dat is 14% van alle verkeersdoden, 40% van alle doden in personen-, bestel- en vrachtauto’s.

Lagere snelheid betekent minder ongevallen met bovendien een veel betere afloop

Rob Stomphorst van VVN concludeert terecht dat een lagere snelheid echt helpt als je moet corrigeren voor een tegenligger die op jouw weghelft terecht komt en jij niet kunt uitwijken omdat er bomen dicht langs de weg staan.

Bij een lagere snelheid is de kans op een botsing met een object kleiner. De stopafstand bij 60 km/u is 20 meter korter dan bij 80 km/u. En bij een lagere snelheid is het voertuig beter onder controle te houden bij een noodstop en is er minder noodzaak de berm in te sturen.

Als het toch tot een botsing komt heeft de botssnelheid een (onderschatte) grote invloed op de afloop van het ongeval. In die ene seconde (meestal is het meer) die we nodig hebben om te reageren en de voet naar de rem te brengen wordt bij 80 km/u 5,5 meter extra afgelegd in vergelijking met 60 km/u. Het afremmen moet dan nog beginnen. Waar het voertuig dat 60 km/u reed stilstaat, botst het voertuig dat 80 km/u reed met 62 km/u. Het voertuig dat 60 reed heeft namelijk 20 km/u minder te reduceren en bovendien 5,5 meter extra om snelheid te verminderen. Een botsing met een object bij 62 km/u leidt bij iedereen tot letsel en kan dodelijk zijn. We zijn kwetsbaar.

En dat zijn slechts de onweerlegbare natuurkundige wetten. De kans om in een gevaarlijke situatie terecht te komen is bij hogere snelheid groter. We zijn feilbaar, zoals Peter van der Knaap altijd aangaf, omdat onze hersenen meer fouten maken als we sneller door de wereld bewegen. De taakcomplexiteit en taakbelasting is hoger: kijken, zien, beslissen en handelen moet allemaal sneller gebeuren. Inschattingsfouten (bijvoorbeeld de juiste snelheid in een bocht) komen bij hogere snelheid vaker voor, het corrigeren voor fouten van een ander kost meer tijd.

En de chauffeur dan? Is die meer afgeleid bij lagere snelheid?

Verkeerspsychologen en veel forumbezoekers vonden het idee van VVN ongekend slecht of zelfs krankzinnig “omdat bij een lagere snelheid de automobilist afleiding gaat zoeken en nog ongeduldiger in gaat halen”. U kunt zich bij die gedachte waarschijnlijk best iets voorstellen. Echter, de SWOV geeft

in één van hun onmisbare factsheets aan dat er geen onderzoeken bekend zijn waaruit blijkt dat een lagere snelheid leidt tot minder alertheid. Dat is geen bewijs dat de verkeerspsychologen ongelijk hebben. Zij zijn echter veel te stellig in hun aanname, doen voorkomen alsof iedere weggebruiker bij een lagere snelheid gevaarlijker gaat rijden en baseren zich niet op onderzoek.

De vraag is: als het al voorkomt dat de weggebruiker anders (gevaarlijker) gaat rijden door een verplichte lagere snelheid, voor hoeveel chauffeurs geldt dit dan en in welke mate? En weegt het voordeel van een lagere snelheid in het ontstaan en de afloop van een ongeval op tegen de nadelen van een eventuele afleiding en ongeduldig inhaalgedrag?

Ik weet het ook niet. Wat ik wel weet is dat het effect van snelheid op het ontstaan van een ongeval en met name het effect op de afloop enorm onderschat worden. Mijn onderbuik vertelt me dat de voordelen van een lagere snelheid ruim opwegen tegen de nadelen die uit de onderbuik van anderen komt.

Is meer veiligheid een goede reden de maximum snelheid te verlagen?

In principe altijd natuurlijk. Maar ik ben geen voorstander. Op 80 km/u-wegen kan vrijwel iedereen veilig rijden mits er met aandacht gereden wordt, de maximum snelheid niet overschreden wordt en inhalen nagelaten worden. De factoren waardoor mensen zich daar niet aan houden moeten aangepakt worden. Anders ontneem je de veilig rijdende chauffeur een geloofwaardige snelheid en kortere reistijd (wat ook weer goed is voor het gehele netwerk). En natuurlijk moet de inrichting veilig zijn. Dat betekent investeren in het fysiek veilig maken van de wegen: Maatwerk leveren op die plekken waar je voorziet dat de kans op een ongeval bovengemiddeld is.

VVN voelt prima aan dat het gedrag van de weggebruiker veranderen niet een kwestie is van een ander bordje plaatsen, dat handhaving eerder minder dan meer wordt en dat het geld dat beschikbaar komt voor de veiligheid van 80 km/u-wegen niet voldoende is om alle wegen veilig te maken.

Ik snap daarom hun oproep wel: als je bovenstaande niet voor elkaar krijgt dan zit er maar één ding op, dan moet je de snelheid in overeenstemming brengen met het veiligheidsniveau dat je bereid bent aan te bieden. Het is zo ongeveer de laatste mogelijkheid die er is. Dan moet je een boodschap afgeven aan de overheid en de te voorspellen hoon van het publiek en de verkeerspsycholoog maar voor lief nemen. Juist van hen zou je verwachten dat ze verkeersveiligheid wat serieuzer nemen.

Meer lezen? 

Van 80 naar 60; oplossing of symboolpolitiek? | Verkeerskunde