Fatbikes en verkeersveiligheid: een brede, toekomstbestendige aanpak

De populariteit van fatbikes neemt in Nederland sterk toe, vooral onder jongeren. Dit heeft geleid tot toenemende zorgen over verkeersveiligheid. Door hun zware bouw en elektrische ondersteuning behalen fatbikes vaak hoge snelheden, wat kan leiden tot gevaarlijke situaties op fietspaden en in woonwijken. Maar is dit verkeersveiligheidsrisico echt enkel toe te schrijven aan de fatbike zelf, of liggen er meer oorzaken aan ten grondslag?

Kritiek op nieuwe vervoersmiddelen en hun gebruikers is niet iets nieuws. Historisch gezien lokken nieuwe vervoersmiddelen vaak kritische reacties uit. Van opgevoerde bromfietsen in de jaren 80 tot de meer recente opkomst van e-bikes, e-steps, SUV’s en Biro’s, kleine elektrische auto’s: elk nieuw voertuigtype dat aan populariteit wint, leidt tot discussie over veiligheid en regelgeving. Dat is heel begrijpelijk. Ons verkeer drijft namelijk grotendeels op gewenning en gedrag. De dynamiek in het verkeer is immers sterk afhankelijk van de manier waarop weggebruikers anticiperen op hun omgeving en op elkaar. Nieuwe voertuigen vragen om aanpassingen in beleid, gedrag en infrastructuur. De snelle opkomst van elektrisch ondersteunde voertuigen, zoals e-bikes, bakfietsen, driewielfietsen en fatbikes, zorgt voor een veranderende verkeersdynamiek, vooral op de al drukke fietspaden.

Behoefte aan heldere regels en passende infrastructuur

Een belangrijk vraagstuk rondom fatbikes is waar ze op de weg thuishoren. Nederland kent duidelijke voertuigcategorieën, met specifieke eisen en regels per type. Licht elektrische voertuigen (LEVs), zoals e-steps en fatbikes, vallen soms tussen bestaande categorieën, en de regels zijn daarom nog in ontwikkeling. Het nieuwe LEV-kader, dat in januari 2025 in werking treedt, moet voor deze categorieën meer duidelijkheid bieden.

Gemeenten kunnen lokaal ook besluiten nemen over waar fatbikes en andere LEVs al dan niet mogen rijden en parkeren. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in voetgangersgebieden of op plekken waar snorfietsen nu al naar de rijbaan worden verwezen. Voor een veilige integratie van fatbikes met overig verkeer kan lokaal worden gekeken wat een passende plek op de weg is, zowel rijdend als stilstaand. Als een veilige plek niet mogelijk is, kan worden gekeken naar de toegestane snelheden en naar de breedte van fietspaden en de rijbaan, zodat alle weggebruikers zich comfortabel en veilig kunnen verplaatsen.

Opnieuw naar regels kijken

Misschien betekent de elektrificatie van licht vervoer ook dat we opnieuw naar de regels per voertuigcategorie en per wegvak moeten kijken, zoals toegestane snelheden en leeftijdsgrenzen. Met een hogere leeftijdsgrens beperk je de mobiliteit, maar ook de risico’s voor verkeersveiligheid. Bij een lagere snelheid is de kans op een ongeval kleiner en de impact beperkter, zeker voor fietsers en voetgangers. Op smalle, drukke fietspaden is 25 km/uur vaak al te snel. 

In de basis moeten alle voertuigen, ook fatbikes, geschikt zijn om zich op een bepaalde plek in het verkeer te mengen. Hoe hoger de snelheid, hoe hoger de eisen aan zaken als remwerking, verlichting en stabiliteit. Voertuigen die niet voldoen aan verkeersveiligheidsnormen of te eenvoudig kunnen worden opgevoerd, moeten worden geweerd van de openbare weg. Samenwerking met fabrikanten en grote verkoopplatforms kan bijdragen aan een betere controle en naleving van de geldende regels. 

Daarin is het belangrijk de fatbike niet enkel door een negatieve bril te bekijken. Fatbikes bieden namelijk ook voordelen binnen het mobiliteitssysteem, mits op de juiste manier geïntegreerd. Net als bij e-bikes kunnen zij een alternatief bieden voor korte autoritten of een aanvulling zijn op openbaar vervoer. Daarmee draagt ook de fatbike in potentie bij aan doelen voor bereikbaarheid, verminderde verkeersdruk en betere luchtkwaliteit. Met de juiste regels en infrastructuur is de fatbike, net als andere lichte voertuigen, een waardevol vervoermiddel in het mobiliteitssysteem.

Een brede aanpak voor verkeersveiligheid

Om fatbikes effectief en veilig te integreren, is een bredere aanpak nodig. Naast regelgeving en infrastructuur, moet ook ingezet worden op voorlichting en handhaving. Verkeersgedrag van jongeren - de grootste groep gebruikers van fatbikes - verdient daarbij speciale aandacht. Door in te zetten op gedragsonderzoek en een adaptieve verkeersindeling kan Nederland voorbereid zijn op toekomstige ontwikkelingen in licht elektrische voertuigen.

Signaal 

De opkomst van fatbikes kan worden gezien als een signaal voor de noodzaak van een meer toekomstbestendige aanpak, wetgeving en infrastructuur. Daarbij moet weer opnieuw de balans tussen mens, voertuig en weg onder de loep worden genomen. Met een aanpak waarin niet alleen wordt gekeken naar het voertuig, maar ook naar infrastructuur, verkeersgedrag en de handhaving, is Nederland beter voorbereid op nieuwe mobiliteitsoplossingen die de komende jaren ongetwijfeld op de markt zullen komen.