Toegankelijkheid wordt de norm in Nijmegen

‘Zeker in een tijd waarin we willen dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen, is structurele aandacht voor toegankelijkheid van belang’, zegt Helmer-Englebert. ‘In Nijmegen heeft één op de acht volwassenen één of meer lichamelijke beperkingen. Dat betekent dat zeker 18.000 inwoners geregeld belemmeringen ondervinden wanneer zij zich buiten verplaatsen’, zo beschrijft het Handboek Nijmegen Toegankelijk.

Uitgangspunt van het gemeentelijk toegankelijkheidsbeleid is volgens het handboek het realiseren van een voor iedereen toegankelijke ruimte in de komende 10 jaar. Daarbij gelden voor de hele stad basisnormen en op sommige plaatsen hogere normen. ‘Voor deze hogere normen hebben we inspiratie opgedaan in andere steden en veel gesproken met belanghebbenden’, legt Helmer-Englebert uit. Op deze manier hebben we de geldende CROW-richtlijnen ‘eigen’ gemaakt en als basis gebruikt voor de Nijmeegse situatie.’ En ook daarbij stuitte Nijmegen soms op dilemma’s, geeft de wethouder onomwonden toe. ‘Denk aan de bestrating met kinderkopjes. Die kun je om cultuur-historische redenen niet weghalen. Dan moet je samen zoeken naar oplossingen.’

Toegangswegen station

Het toegankelijkheidsbeleid en de uitvoeringstekst in het handboek zijn bindend en door de gemeenteraad vastgesteld. Omdat de capaciteit en het geld ontbreken om Nijmegen in zijn geheel meteen te verbouwen tot een optimaal toegankelijke stad, ziet de gemeente het als ‘een proces’ waarbij al het werk aan de stad volgens het ‘toegankelijkheidsboekje’ wordt uitgevoerd.

De normen van het handboek gelden bij het ontwerp van nieuwe situaties, ‘maar niet zonder samenspraak met belanghebbenden’, benadrukt de wethouder. Bij reconstructies en onderhoud van bestaande situaties geldt het handboek als uitgangspunt. Deze verbeteringen zullen de komende jaren tot stand komen op basis van prioriteiten en beschikbare middelen. ‘Als eerste pakken we de toegangswegen naar het station aan. Ook deze prioriteit is met de verschillende doelgroepen besproken.’

Breed normerend effect

‘We merken nu al dat er een breed normerend effect uitgaat van het handboek’, stelt Helmer-Englebert. ‘Als er een reclamezuil op een ribbelroute staat, dan lezen we dat bij wijze van spreken direct in de krant. De journalistiek, de burger en de politie hebben er oog voor gekregen. Het is mooi om te zien dat belemmeringen nu worden gezien als afwijkend van een norm.

Het moeilijkst met toegankelijkheid is dat er net zo veel belemmeringen zijn als beperkingen van mensen. Vanuit deze beperkingen ontstaan allerlei behoeften, die ook weer met elkaar kunnen botsen. Maar door met de mensen samen van onderop te werken, komt toegankelijkheid breed op de kaart en kom je tot oplossingen die je niet snel zelf kunt bedenken.

Een voorbeeld. We hebben een doorgaande weg heringericht als 30 km-zone. Daardoor is een VRI weggehaald. Toen meldde zich een blinde meneer die de weg niet meer kon oversteken. Samen met deze meneer en een hulpverlener is de situatie beoordeeld. Er is een overzichtelijke oversteekzone met uitgebreide geleidemarkering toegevoegd.

Een bijzondere toegankelijkheidsmaatregel, waar ik trots op ben, is onze meld- en herstelapp. Daar hebben we goed over gecommuniceerd en die wordt ook goed gebruikt. Mensen die iets zien in de openbare ruimte kunnen er via de app een foto van maken. Wij gaan dat direct onderzoeken en herstellen het binnen vijf dagen of communiceren dat het later wordt opgelost. Klachten liggen hier niet in de la.’

Jaarlijks evaluatie

Waarom zouden gemeenten, net als Nijmegen, een handboek Toegankelijkheid moeten opstellen? Helmer-Englebert: ‘Als je als stad vindt dat je toegankelijk wilt zijn, moet je de stad toegankelijk inrichten. Mensen hebben daar handvatten voor nodig. Die geef je in het handboek en bovendien laat je ermee zien dat iedereen mee mag doen.’

En het handboek is geen statisch document, besluit de wethouder. ‘Ik verwacht dat de techniek in de toekomst nog veel meer mogelijk maakt. Denk aan openbare verlichting. De een wil meer licht, de ander minder. Stel dat je op individueel niveau meer licht kunt vragen? Ook zijn ideeën over toegankelijkheid zelf in ontwikkeling, met name vanwege de hernieuwde aandacht. Daarom wordt het handboek jaarlijks geëvalueerd en desgewenst aangepast.’