‘Repair with gold’

‘Wat ik van ontwerpers verwacht als zij met openbare ruimte aan de slag gaan, is dat zij toevoegingen doen die een kwaliteitsverbetering teweegbrengen zonder dat je een hele wijk overhoop haalt. De methode om over de verbetering van de openbare ruimte na te denken, heb ik proberen te vatten in een metafoor. Het is een Japanse techniek om gebroken keramiek te repareren, waarbij juist één duidelijk zichtbare reparatie als een eigen esthetiek en kwaliteit wordt ingezet. 'Repair with gold'.'

'De openbare ruimte vervult een belangrijke rol in onze samenleving. De bevolking wordt ouder, de overheid vraagt de burger zelfredzaam te zijn, er is toenemende sociale segregatie en sprake van ongezondere leefstijlen. Onze openbare ruimte, de plek waar mensen elkaar op een vanzelfsprekende manier tegen het lijf lopen, heeft een sleutelrol in het tegengaan van mechanismen die deze trends in de hand werken. Het belang van de openbare ruimte neemt daarmee dus toe, maar het aantal plekken af.'

Geïsoleerd

'Als we niets aan onze openbare ruimte in onze woonwijken doen, dan zullen met name de kwetsbare ouderen het moeilijk krijgen, zal hun kwaliteit van leven achteruit gaan en zullen zij geïsoleerd raken. Dit zien we nu al in de vorm van schrijnende vormen van vereenzaming. Ik ben van mening dat ruimtelijk ontwerpers en zorgprofessionals hun krachten moeten bundelen om deze vraagstukken aan te pakken. Zo kun je zinvolle en soms radicale veranderingen in de openbare ruimte inzetten, waar we uiteindelijk allemaal beter van worden. Een stad die goed is ingericht voor mensen die zorg en ondersteuning nodig hebben, levert immers een betere stad op voor iedereen.

Het beschikbaar stellen van geld is daarvoor overigens niet altijd de oplossing. Het gaat erom dat we op een andere manier kijken naar het inrichten van de openbare ruimte. Daar is niet automatisch meer geld voor nodig. Zie deze transformatie niet alleen als een fysiek project, maar kijk breder, kijk naar de 40 procent alleenstaanden, naar mensen met verschillende etnische achtergronden, het wegvallen van het verenigingsleven. Dat zijn ontwikkelingen die verstrekkende gevolgen kunnen hebben. Er zit daarom een ongelofelijke urgentie in deze opgave.’

Ik heb hiervoor de prijsvraag 'Who Cares' uitgeschreven. Uit de eerste inzendingen sprak al een optimistische geest: fysieke ingrepen in de omgeving kunnen de sociale cultuur beïnvloeden. De straat wordt hierbij als een ontmoetingsruimte gezien, niet als de transport- en parkeerfunctie die ze nu vooral heeft. Van studenten die een dagje hebben meegelopen met een bejaarde, hebben we bijvoorbeeld geleerd dat één te hoge stoeprand op de route naar het winkelcentrum al kan betekenen dat mensen maar voortaan binnen blijven. Het zijn eerste oefeningen om zorg en vergrijzing ook als ontwerpopgave te gaan zien; via een intelligente ontwerphouding naar waardigheid.

Een goed voorbeeld vind ik het Binnenhof. Prachtig om te zien dat we het hart van de parlementaire democratie zo'n openbaar toegankelijk karakter kunnen geven, waar je gewoon doorheen kunt wandelen. Toegankelijkheid moet ook architectonische kwaliteit hebben en uitnodigend zijn. Uiteindelijk gaat het om het opbouwen van een cultuur waarmee het vanzelfsprekend wordt om goed over toegankelijkheid na te denken. Goede voorbeelden helpen daar enorm bij.’