Mark van Eijk: 'De toekomst verbeelden en toetsen'

Mark van Eijk is docent stedelijke ontwikkeling en mobiliteit aan de NHTV in Breda. Hij studeerde zelf af op deze opleiding als verkeerskundige, volgende later de masteropleiding stadsgeografie aan de Universiteit van Utrecht en werkte daarna onder meer als beleidsadviseur voor de gemeente Breda. Een aantal jaren combineerde hij deze functie met het docentschap aan de NHTV. Tegenwoordig is hij fulltime docent.

Van Eijk zit als docent ‘absoluut op zijn plek’. In het dagelijks leven geeft hij hoorcolleges op het snijvlak van mobiliteit en ruimte. Daarnaast coördineert hij projectgroepen die aan de slag gaan voor reële opdrachtgevers. Verder is hij stagecoördinator en mentor van een clubje studenten dat hij vanaf het eerste studiejaar begeleidt. En ten slotte is hij één dag in de week onderzoeker. Van Eijk: ‘Dit past in de ontwikkeling van NHTV naar kennisinstituut, naast de opleidingspoot. Deze onderzoekstaak resulteerde onder meer al in de ontwikkeling van een fietssimulator samen met de NHTV-game-academy.

Trends krijgen steeds meer aandacht, met name in het tweedejaars-groepsproject ‘New Town’: de nieuwe stad; een bekende term in planningsland. Opdracht aan de studenten was: Kies een stad en kijk eens hoe mensen daar over 25 jaar leven. Wie zijn het, hoe leven en werken ze en op welke manier verplaatsen ze zich? En benader daar ook mensen voor. Van Eijk: ‘Intussen hebben we een nog verdergaande trendopdracht aan vierdejaars gegeven, en in januari starten we met de tweede projectopdracht aan tweedejaars. Dan betrekken we een trendwatcher bij de start. We vinden het belangrijk dat de studenten vooraf handvatten krijgen om verhalen te construeren over de toekomst.’

Van Eijk vindt het vertalen van trends absoluut belangrijk in het onderwijs. ‘Als ik naar het vakgebied kijk, vind ik dat we heel goed zijn als probleemoplossers, maar de wereld verandert en daarmee ook ons vakgebied. We moeten steeds meer de verbinding zoeken met andere vakgebieden. Daarom wil je studenten nu vast kennis laten maken met oplossingen waarvan zij zelf moeten leren bepalen wat de houdbaarheid ervan is. Ook in de praktijk zie ik dat. Zo is de laatste structuurvisie van de gemeente Breda volledig gebaseerd op trends.’

De mobilist is consument, verkeer het product
Een belangrijke trend in het vakgebied, noemt Van Eijk, de verschuiving van aanbodgericht naar vraaggestuurd. Dat betekent dat we de mobilist moeten zien als consument en het verkeer als product. Dus zoeken naar de behoefte aan mobiliteit en mensen verleiden het aanbod te gaan gebruiken. Dat proces is onomkeerbaar, net als de trend van bezit naar gebruik. Het gaat er nu veel meer om ervoor te zorgen dat de mobilist een makkelijk en comfortabel product krijgt aangeboden tegen een scherpe prijs. We krijgen het als samenleving steeds drukker en moeten slim met onze tijd omgaan. Dat betekent bijvoorbeeld ook flexibel boodschappen doen: de boodschappen worden bezorgd of onderweg afgehaald.’
 

De trendgroepjes vallen onder het verplichte projectonderwijs gedurende de eerste twee jaar, naast de hoorcolleges en vaardigheidstrainingen. Van Eijk: Voor de vierdejaars doen we er nog een schepje bovenop en vragen de studenten om scenario’s uit te werken voor de toekomst en die terug te vertalen naar maatregelen die je nu moet nemen om de mobiliteit van dan te faciliteren.

Rap
Een onmiskenbare trend in de buitenwereld is verder dat ontwikkelingen in een rapper tempo gaan. Ook raakt het vakgebied steeds meer verweven met andere facetten en vakgebieden zoals economie en vrije tijd. Dat is een hele uitdaging. Heel belangrijk dus dat studenten geoefend hebben en zich bewust zijn geworden van het belang om in nieuwe mogelijkheden te leren denken.

Ondernemer in plaats van ambtenaar
Wat ik zelf van deze trendprojecten leer, is de bevestiging dat trendvertaling belangrijk genoeg is om op te nemen in het onderwijsprogramma. Wat ik er zelf mee doe? We zijn het opleidingsprogramma nu behoorlijk aan het updaten. Kijk je naar vijf jaar geleden dan is er al heel erg veel veranderd. Zo zijn de smart mobilitytrends in vijf jaar tijd volledig zichtbaar geworden. De buitenwereld verandert, dus wij ook.

Wat ook verband houdt met trends is dat we studenten veel meer opleiden als ondernemer dan als ambtenaar. En zelfs zie je het inspelen op trends terug in ons onderzoeksdeel. Onze fietssimulator is daar een goed voorbeeld van. Met een virtual reality-bril op kunnen we iedere fietsinfrastructuur verbeelden en zo nieuwe ontwerpideeën toetsen aan allerlei belevingsaspecten. Een actueel thema binnen het vakgebied, want veel steden willen een fietssnelweg aanleggen, maar hoe breed moet die zijn, en welke beleving heeft de fietser daarbij? Die toekomst is zo vooraf verbeelden en te toetsen.’