Andrea Wiegman: 'Ik neem mensen mee op een soort tijdreis'

Van Trend naar beleid. Verkeerskundigen zijn goed in beleid, maar in trends? Wat zijn trends? Hoe signaleer je ze? Hoe analyseer je ze? En hoe vertaal je ze naar beleid? Een gesprek over tijdreizen en trendvertellingen met Andrea Wiegman, historica, trendwatcher en liever nog: forecaster en futurist, over het nut en de noodzaak van aandacht voor signalen die een glimp geven van de toekomst.

Andrea Wiegman is historica. Tijdens haar studie ontdekte zij signalen die nieuwe tijdperken inluidden. Dit maakte haar nieuwsgierig naar signalen voor veranderingen in de toekomst. Een nieuwsgierigheid waarvoor je ‘haar ’s nachts wakker mag maken’.
 

Wiegman noemt zich liever forecaster dan trendwatcher. ‘Trendwatcher refereert mij wat te veel aan wat ik noem, de eerste generatie trendwatchers. Mensen die min of meer als goeroe ‘een school’ vormden met henzelf aan de top. De nieuwe generatie ‘forecasters’, is juist op zoek naar inzichten met anderen om samen te leren. Ik werk zo sinds 1997.’

Hoe gaat Wiegman te werk?

‘Ik verzamel informatie, heb een breed netwerk en hele diepe contacten. Ik probeer, vaak samen, achter paradigma’s, achter verschuivingen in de tijdgeest te komen. Ik verwerk deze kennis in boekjes en researchrapporten.’

Wiegman richtte in 2008 haar eigen netwerk Secondsight op, daarvoor in 1997 Eye. Zij organiseert trainingen en looft, met een vakjury, een jaarlijkse internationale prijs uit voor trendwatchers, forecasters, futuristen en aanstormend talent; de TWOTY-Awards. Deze worden uitgereikt aan mensen die opvallen binnen een van de categorieën, zie: http://www.twoty.nl/ Wiegman: ‘Hier komen de meest interessante nieuwe visies, methoden en producten uit, zoals waar nu aan gewerkt wordt, een onzichtbare rol om een gebied tegen klimaatinvloeden te beschermen.’

Intussen is uitgeven een bijzaak geworden en richt Wiegman zich voornamelijk op visieontwikkeling via ‘een soort tijdreizen naar de toekomst’ voor bedrijven en organisaties. ‘Bedrijven halen mij erbij voor de vraag ‘hoe trekken we signalen van nu door naar de toekomst van ons bedrijf’? Terecht, want we gaan echt naar een andere wereld en die moeten we nog vormgeven. Facebook is al belangrijker dan de Staatscourant. Op economisch gebied, schuiven we op naar een deeleconomie en op politiek gebied zoeken we naarstig naar nieuwe ‘beschermingsstructuren’ omdat de overheid te ver van ons af komt te staan.’

 DNA van de organisatie

‘Bij bedrijven kom ik niet met een boek vol tips, maar duik voor langere tijd het bedrijf in, op zoek naar het DNA van de organisatie. Daarna stel ik essentiële vragen. Zoals: ‘Als je niets doet, bestaat het bedrijf dan nog over drie jaar? En waarom? En voor wie? Voor sommige mensen zijn deze vragen beangstigend. Anderen krijgen er een gezonde kleur van op hun gezicht en zijn blij met concrete handvatten. Alle informatie orden ik in verschillende scenario’s: het voor de hand liggende scenario, het mogelijke, en het wenselijke. Daarna gebruik ik storytelling om de scenario’s te laten ‘leven’. Vervolgens blijkt er vaak heel veel kennis, kunde, tools en techniek in het bedrijf zelf aanwezig te zijn om een gekozen scenario ook praktisch vorm te geven.

Spreadsheet-kings
Met name professionals op strategische functies zouden zich bewuster met de toekomst bezig moeten houden. Maar ook mensen die over mensen beslissen. Ik zie een verschuiving in het bedrijfsleven van aandacht voor ‘hard ware’ naar ‘soft skills’; intuïtie wordt belangrijker. En tegelijk zie je spanningen. Bij de traditionele ‘spreadsheet-kings’ komt de boodschap van verandering hard aan, want zij zitten nog op het berekenen van de toekomst in plaats van het beleven van de toekomst.

Als het gaat om mobiliteit noemt Wiegman de volgende signalen. ’We hebben met de digitale snelweg een enorm alternatief gecreëerd. Ook gaan mensen (zich) bewuster verplaatsen en vervoeren. De mobiliteit wordt zeker niet minder, maar wel anders. Steden en regio’s moeten daar goed naar kijken. Sommige grondstoffen verdwijnen, andere komen. Denk daarom niet alleen aan elektrisch vervoer. En denk aan de beleving van mobiliteit. Sommige mensen haten tanken, maar vinden het juist heerlijk om even ongestoord te werken bij een laadpaal. Ook moeten we rekening houden met de impact van een ander type vrouw. Op basisscholen zie je allerlei excellente meisjes naar voren komen. Zij zullen op functies komen waarbij ze op een andere manier vormgeven aan de samenleving.’ En dan de auto. Wiegman: ‘We gaan de auto niet uit. We blijven behoefte behouden aan onze eigen ‘bubble’, we gaan de auto wel anders gebruiken.’
 

Tenslotte, de technologie. ‘In principe houden mensen niet van veranderingen. Daar moet je rekening mee houden. Maar met virtual reality kun je mensen ‘aan de hand nemen’ naar een nieuwe wereld. Dat noem ik ook tijdreizen. En dat is in essentie wat ik doe: zoeken naar signalen en antwoorden gedurende een eindeloze reis naar de toekomst. En daar gebruik ik ook het verleden voor.’