Truck platooning: Het kan veilig zonder kostbare ingrepen

Welke veiligheidsrisico’s levert het rijden in een truck platoon niveau 4 op autosnelwegen op in de periode 2030-2040 en met welke maatregelen kunnen deze risico’s worden gereduceerd met zo min mogelijk aanpassingen aan de infrastructuur? Een uitdagende onderzoeksvraag waarnaar Daniel Meeusen, in opdracht van Rijkswaterstaat, onderzoek deed voor zijn afstudeerscriptie aan de BUas. Een samenvatting.

Door: Daniel Meeusen, Breda University of Applied Sciences / Alex van Loon, Henk Schuurman. Rijkswaterstaat

Truck platooning staat voor een techniek waarbij vrachtwagens digitaal aan elkaar gekoppeld rijden in een colonne. Het voordeel van truck platooning is dat de verbonden vrachtauto’s dichter op elkaar kunnen rijden, wat kansen, maar soms ook risico’s biedt voor verkeersveiligheid, doorstroming, milieu, wegbeheer en economie.

Onderzoeksmethodiek
In dit onderzoek is vanuit de brede context gekeken naar de ontwikkeling van truck platooning en daarna stap voor stap naar de toepassing. Vier deelvragen naar voertuig, infrastructuur, chauffeur en data bieden de brede context en het theoretisch kader van dit onderzoek. Deze vier vormen een wisselwerking, waarin infrastructuur en het voertuig ondersteuning en bescherming bieden aan de rijvaardigheden van de chauffeur. Data-uitwisseling tussen infrastructuur, bestuurder en voertuig  moet ervoor zorgen dat de mobiliteit slim kan worden georganiseerd.

Op basis van het theoretisch kader is de onderzoekscope bepaald en een knelpuntenanalyse gemaakt. Op grond daarvan zijn mitigerende maatregelen benoemd voor de digitale- en fysieke infrastructuur en is geanalyseerd wanneer deze kunnen worden toegepast. Ten slotte is een casestudy uitgevoerd voor twee transportroutes: de A15 Maasvlakte – Ridderkerk en A16 Ridderkerk –  Hazeldonk.

Knelpunten
De volgende verwachte knelpunten met gekoppelde veiligheidsrisico’s kunnen optreden wanneer er op de middellange termijn (2030-2040) een truck platoon niveau 4 op autosnelwegen komt te rijden, tijdens normale verkeers- en weersomstandigheden:

• Verkleinde in- en uitvoegmogelijkheden met veiligheidsrisco’s.  
• Turbulentie tussen de truck platoon en andere weggebruikers bij splitsingen en samenvoegingen van snelwegen en op weefvakken.
• Systeem komt buiten het operational design domain (ODD): het kan voorkomen dat het truck platoon-systeem in onverwachte situaties en/of in tunnels en op bruggen niet kan functioneren en vraagt om een stuurovername.

Maatregelen

Deze knelpunten blijken al grotendeels te mitigeren met een vijftal basismaatregelen, zonder kostbare aanpassingen aan de infrastructuur.

• Waarschuwen/informeren weggebruiker via (in-car- of smartphone-melding).
• Campagne/verkeerseducatie voor weggebruikers en chauffeurs.
• Installatie (ontvangst) landmarks bij tunnels en bruggen.
• Aanpassing truck platoon aan de actuele verkeerssituatie.
• Intelligente toegang tot de truck platoon.

Aanvullende niet-inframaatregelen: verkeer wordt ‘gedoseerd’ bij een toerit of geregeld kruispunt.

Maatwerk-inframaatregelen: kleine aanpassingen aan de infrastructuur, zoals het verlengen van invoegstroken, ombouw tapersamenvoegingen en verbreden spitsstroken naar een minimale breedte van 2,80m.

Tot slot worden dynamische en vaste doelgroepstroken genoemd.

Truck platooning op de A15 en A16
De toepassing van dit maatregelpakket laat zien dat het grotendeels mogelijk is om zonder aanpassingen aan de infrastructuur truck platooning verkeersveilig te faciliteren op de A15 Maasvlakte – Ridderkerk en A16 Ridderkerk – Hazeldonk. Kanttekening: er moet nog wel worden onderzocht welk effect de maatregelen hebben op doorstroming, kosten en verkeersveiligheid. Zo kan worden onderbouwd of een maatregel na implementatie daadwerkelijk de verkeerssituatie verbetert, financieel rendabel is en/of er géén ongewenste neveneffecten ontstaan op een specifieke locatie.

Aanbeveling
Door nu al te anticiperen op de komst van truck platooning, kunnen risico’s met betrekking tot de verkeersveiligheid op het autosnelwegennet worden voorkomen en kan truck platooning verkeersveilig worden geïntroduceerd.

Klik hier voor het onderzoek ‘Truck Platooning op de snelweg’ en voor het voorafgaande onderzoek ‘A58 van de Toekomst’.

Truck platooning niveau 4 en 5
Niveau 4 staat voor hoog geautomatiseerd. Het voertuig kan alle rijtaken van de bestuurder overnemen, ervan uitgaande dat deze niet altijd spoedig zal reageren op een verzoek van overname.

Niveau 5  staat voor volledig geautomatiseerd. De bestuurder hoeft niet meer in te grijpen zelfs niet meer aanwezig te zijn in het voertuig.