Gerard Tertoolen: ‘Breng de ‘stadspoorten’ terug'

Als je de structuur van de stad niet aanpakt, dan red je het niet, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen over verkeer in de stad. ‘Er is op veel plekken een volkomen onlogische verdeling van de verschillende verkeerstromen in de ruimte. De auto hoort in de binnenstad niet meer thuis. Je moet er ruim baan maken voor fietsers en voetgangers. En dat betekent nogal wat.

'Tertoolen: ‘Dus geen auto in de binnenstad en als het dan toch moet: de autoruimte drastisch beperken ten gunste van voetgangers en fietsers. Maak je deze keuze, dan is je sturing ook heel anders. Je richt je dan op mogelijke conflicten tussen fietsers onderling en tussen fietsers en voetgangers. Ook het (bovengronds) openbaar vervoer zal veel kleinschaliger moeten worden. In het centrum van Utrecht zie je enorme bussen af en aan rijden, ook op zogenoemde fietsstraten en vaak niet volledig bezet. Nu is de filosofie: wemaken geen keuze  om de auto te weren, maar maken fietsstraten van de wegen naar en in het centrum. Die straten zien er voor autmobilisten vervolgens uit als een ideale racebaan waar veel  bestuurders Max-Verstappen-aspiraties krijgen. De fietsstraat wordt als een soort startbaan gezien. Sommige groepen fietsers (ouders met kinderen, ouderen)_durven die straten niet meer op. Alleen studenten durven er nog tussen het verkeer te slalommen.

Hoe dan wel? ‘Breng de stadspoorten terug.’ Niet letterlijk, maar figuurlijk. Zorg op strategische punten voor mogelijkheden om de auto achter te laten en over te stappen op ander vervoer. En reorganiseer de retail. Geef winkels in het centrum het karakter van ‘kijk-shops’. Vooral voor de oude Nederlandse steden, zoals Haarlem, Amsterdam en Utrecht komt zo’n aanpak eerder te laat dan te vroeg. Maar houd er bij ‘stadspoorten’ wel rekening mee dat de mensen hier met name met de auto naartoe komen; dit blijft nog heel lang de meest realistische optie. MaaS, mobility as a service, krijgt - binnen de ‘stadspoorten’- zeker een kans van slagen. Immers, zolang er sprake is van eigen vervoer, blijven concepten als MaaS voor velen een secundaire optie. Er worden nu allerlei proeven mee gedaan en die lijken ook succesvol, maar dat is omdat er steeds een groepje wordt uitgelicht. De massa kiest helaas nog iedere dag voor de file.

En de rol van technologie? ‘De ontwikkeling van smart mobility mag wat mij betreft meer verschuiven tichting technologie voor de fiets. Die moet serieus worden Verkeerslichten als  Flo, - het tonen van een schildpad, haas of een koe om aan tegeven of je als fietser moet versnellen of vertragen  is een grappig idee, net als de regenmeter - net iets langer groen als het regent - maar het zet geen echte zoden aan de dijk.  Kijk naar de fietsfiles voor verkeerslichten in Utrecht en zie hoe sommigen dan de stoep bij het fietspad trekken. Dan is het duidelijk dat het fietspad breder moet!. Het toepassen van ‘slimme’ techniek mag van mij wat gevarieerder dan de (eenzijdige) focus op doorstroming. Denk aan de boodschappen die je aantreft als je na het winkelen in de ‘kijk-shops’ in de binnenstad terugkeert bij je auto aan de stadspoort. Dat zijn veranderingen die mijn inziens meer teweegbrengen dan een paar seconden eerder weg bij het verkeerslicht.  En ontneem met de techniek niet alle noodzaak voor mensen om zelf na te denken. Als alles voor ons door de techniek gedaan wordt, worden we lui en steeds dommerHet is aangetoond dat neurale netwerken in je hersenen alleen actief blijven door zelf na te blijven denken.

Op weg naar een goed georganiseerde, zelfrijdende stedelijke mobiliteit is het ten slotte goed om de juiste stappen te nemen: ontwikkel een visie en koppel de juiste mobiliteit aan andere ontwikkelingen in steden zoals meer en compactere woningbouw, meer verblijfsfuncties buitenshuis en een veranderende retail.

En wil je verkeersgedrag sturen, stuur dan goed. Wil je bijvoorbeeld een verkeersstroom naar het voetbalstadion spreiden? Organiseer dan op wedstrijddagen, voorafgaand of na de wedstrijd een extra evenement (bijvoorbeeld voor alle jarigen die dag met hun verjaardagsgasten). Zo spreid je aankomst en vertrektijdstippen. Of koppel unieke informatie en gadgets over een popgroep aan een treinticket naar een concert. Kortom, focus veel meer op de beleving in plaats van op de reis zelf. Ontwerp de visie vanuit verschillende doelgroepen; niet alleen denken vanuit de hoogopgeleide forens. Denk bijvoorbeeld  ook eens  vaker vanuit  migrantengroeperingen, die een substantieel deel van de bewoners van de stad uitmaken. Want er zijn intussen veel innovaties op komst voor de welwillende kantoormedewerker, maar er wordt te weinig rekening gehouden met grote groepen mensen die daar volstrekt niet vatbaar voor zijn.’