Kees van der Neut: ‘We kochten VRI’s, maar willen doorstroming’

Enschede was en is nog steeds een bakermat van verkeersregelinnovatie. In deze stad werden in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw de eerste lusdrempels en de eerste groene golf ontwikkeld door de autodidactische Enschedese ‘Willy Wortel’ Ben Breukink, vriend van Frits Philips. Op dit moment werkt verkeerskundige Kees van der Neut aan een nieuwe fase in de gemeentelijk VRI-geschiedenis: hij test een aanbestede ‘doorstromingsdienst’ die de komende jaren wordt geleverd op een netwerk van acht slimme verkeerslichten in Enschede West.

Juist las Van der Neut een artikel over de geschiedenis van de VRI’s in Enschede in het blad ’N sliepsteen, kwartaalblad van de stichting historische sociëteit Enschede-Lonneker’. Dit artikel sterkt hem in de overtuiging dat Enschede de bakermat is voor de implementatie van de nieuwste ontwikkelingen op VRI-gebied.

’In Enschede liepen we sinds de eerste echte uitvindingen van Breukink, steeds voorop met het testen en invoeren van nieuwe VRI-toepassingen, zoals KAR-systemen voor voorrang voor het OV, met Utopia Spot (netwerkegeling) tot aan het onderbrengen van onze VRI’s in de Twentse verkeerscentrale (platform verkeer.nu) . Daarnaast zitten we in een transitie van klokgestuurd (datumgebonden scenario’s, zoals voor de Duitse dagen) naar capaciteit en intensiteitsgestuurde scenario’s (regelen op basis van actueel verkeersaanbod en netwerkincidenten). Ondertussen testen we de laatste fase van een radicale stap naar morgen: We kopen geen VRI’s meer, maar ‘doorstroming’. Jarenlang kochten we VRI’s, maar wilden in feite doorstroming. Met een nieuwe vorm van prestatiecontracten kopen we nu voor het eerst doorstroming in.

We zijn daarvoor gestart met de aanbesteding van een prestatiecontract voor een geregeld netwerk  waar de nieuwe N18 via de Westerval aangesloten wordt op het stedelijk netwerk. Hier brengt de nieuwe N18 een nieuwe verkeersstroom vanuit het zuiden naar Enschede, naast het verkeer dat van de A35 afslaat naar de stad. 8 VRI’s regelen het verkeer op deze invalswegen.'

Hoe kan deze nieuwe verkeersstroom ingeregeld worden?
‘We hebben de markt gevraagd: hoe kan de nieuwe verkeersstroom geregeld worden? Uit het  aanbod van oplossingen hebben we een  keuze gemaakt en de winnende partij gevraagd om de werking van hun oplossing met een simulatie aan te tonen. Dat overtuigde ons en de bestaande automaten (van een andere leverancier) zijn nu voorzien van een hardware uitbreiding met nieuwe software en bevinden zich nu in de testfase. Deze aangepaste VRI’s zijn (nog) geen iVRI’s volgens het Talking Traffic-protocol, maar lijken er in functionaliteit als twee druppels water op en kunnen later naar iVRI worden opgeschaald.

Onderdeel van het prestatiecontract is dat we een bandbreedte aan vertragingen hebben afgesproken. Deze dienst gaat de uitvoerder ons leveren, inclusief benodigde aanleg, aanpassing en onderhoud van de hardware en software.' 

Gemeente raakt ontwikkelrol kwijt
Van der Neut benadrukt dat je met zo’n prestatiecontract als gemeente je ontwikkelrol kwijtraakt. 'Wat je daarentegen als gemeente heel goed moet onderhouden is de kennis van je stad en ook de taal blijven spreken van de fabrikanten. Bovendien moet je bij de aanbesteding van prestatiecontracten het aanbod van verschillende leveranciers goed kunnen beoordelen. Dus ook al besteed je je ontwikkelrol uit, je moet als gemeente steeds naar je gemeentelijke en omringende netwerk blijven kijken om goed te beoordelen op welk gebied je welke dienst wilt uitvragen of welk probleem je wilt laten oplossen. Vergelijk het met een auto kopen. Je kunt naar een autodealer gaan en vragen welke auto het meest geschikt is voor jouw vervoerspatroon, dan krijgt je een vast een goed advies in de range van één specifiek merk. Nu ga je naar de vervoersmarkt en vraagt niet om een auto, maar naar de beste mobiliteitsoplossing voor jouw vervoerspatroon. Denk aan Mobility as a Service. Wat wij doen is op zoek gaan naar ‘Doorstroming as a Service’. '

Ontzorging van hard- en software
'Het is voor ons als gemeente een spannende stap, maar wel een gedeelde spannende stap, samen met de leverancier. We werken nauw samen in de opstartfase, met name nu in het opstarten van de monitoring, want je beoordeelt niet alleen de afwikkeling van het verkeer, maar ook de afgesproken prestatie. Wat het ons oplevert is een stuk ontzorging van de hard- en software. We kunnen ons nu echt bezig houden met de gewenste functionaliteiten en de kwaliteit van de doorstroming bewaken.

In de aanbesteding hebben we overigens nauw samengewerkt met onze VRI-collega’s uit Hengelo en Almelo. Met een groot deel van onze VRI’s zitten we al samen in de Twentse verkeerscentrale. Zij zitten als gemeenten meer in de ontwikkeling van de iVRI’s. Wij hebben de stap naar de Doorstroming as a Service verkend. We delen onze ervaringen en zo leren we van elkaar zonder zelf alles uit hoeven vinden.’