Wentel jezelf er maar even lekker in

Individuen in meer ontwikkelde samenlevingen zijn gevoeliger voor illusie. Echt waar. Uit onderzoek blijkt dat wat voor Europeanen en Amerikanen doorgaat als ‘optisch bedrog’, in minder ontwikkelde samenlevingen veel vaker feitelijk wordt waargenomen. Vermoedelijk worden we in een moderne omgeving zoveel aan visueel geweld, kunst en architectuur blootgesteld, dat onze hersenen onbewust - en dus soms onterecht - waarnemingen bijstellen. We houden onszelf voor de gek. Zo blijkt illusie deels cultureel bepaald. Om het nog maar niet te hebben over imago: illusie ten top. Wat suf is bij ons, wordt over de grens niet zelden mateloos opwindend gevonden. En andersom natuurlijk. Ga maar eens voorbeelden brainstormen; daar krijg je zonder problemen een lunchpauze mee gevuld.

In de finale van ons reisjaar trekken we op onze vakantiefietsen door Europa. Het is onze manier van rustig thuis komen. Maar je rugzak inruilen voor een fiets met tassen, dat heeft een interessant effect op anderen. Simpel gezegd: de gemiddelde Nederlander vind dat stukken minder interessant. Imagolabels als burgerlijk, suf en bejaard zijn ons niet bespaard. Gelukkig doen die geen enkel recht aan wat we doen en hoe het voelt. Ondertussen, interessant genoeg, overkomt ons hier in Barcelona compleet het tegenovergestelde. Hier worden we direct en ongevraagd opgenomen in de über-coole, hippe, groene fietscommunity. Oké, oké, dat is misschien ook weer niet helemaal op maat; maar het voelt wel stukken beter. Onderweg wordt het soort aandacht bijna regionaal bepaald. Overal maken we andere reacties los. Hoe komt dat? Wie bepaalt dat? En wat kunnen we ermee?

Eerst iets over identiteit en imago. Met identiteit bedoelen we doorgaans hoe iets of iemand werkelijk is. Imago is vervolgens niets meer dan hoe de buitenwereld daar tegenaan kijkt. Identiteit en imago kunnen nogal uiteenlopen. Zie daar de bestaansgrond voor marketing. Maar ook cultuur - datgene wat we met elkaar als normaal of goed veronderstellen - heeft heel veel invloed. Fietscultuur is bij ons mainstream. Fietsen is gewoon een alledaags onderdeel van hoe we ons verplaatsen. In het buitenland daarentegen - met name in de grootstedelijke regio’s - is fietscultuur een subcultuur; een ‘scene’ met een niet-alledaagse levensstijl.

Hoe meer mainstream, hoe meer fietsimago door de ogen van de massa wordt gekleurd. En die massa is nog steeds hoofdzakelijk automobilist; zelfs in Nederland. Het valt bij ons dan ook niet mee om de fiets een bovengemiddeld positief imago te geven. Tenzij je een nieuwe subcultuur creëert met een afwijkend imago. Subculturen zijn per definitie anders; beter zichtbaar. En als het om imago gaat, leunen subculturen alles behalve op het oordeel van de massa. Ze leunen er eerder tegenin. Dat is niet altijd beter natuurlijk, maar wel kansrijk. En zo behoren wij ineens tot een selecte groep pioniers en romantici. Een klein stukje verderop in Europa is ons imago gekanteld van alledaags naar niet-alledaags.

Toch, als je het mij vraagt - als we imago even vergeten - komt de identiteit van Europese fietsers aardig overeen: autonoom, praktisch, vrij, efficiënt en duurzaam. Jammer dat zoveel moois mainstream niet langer wordt gezien. Gelukkig weten we nu dat Nederlandse fietsers in het buitenland kunnen bijtanken: een echte aanrader. Wil je je weer even fietspionier voelen? Rebel with or without a cause? Neem op je volgende stedentrip dan vooral je eigen fiets mee. Natuurlijk mag je niet rekenen op even geweldige en veilige fietsvoorzieningen als thuis. Maar hé, rebelleren en pionieren heeft een prijs. En zie ook het voordeel: zonder duidelijke fietsregels mag eigenlijk bijna alles. Zo kom je nog eens lekker de stad door.

Gaandeweg zul je ontdekken dat ook buitenlandse steden - misschien onbedoeld - gemaakt zijn om te fietsen. En je fiets is gemaakt voor de stad: ideaal, avontuurlijk, eigenzinnig en vrij. Positieve aandacht en verrassende contacten zullen je deel zijn. Die fiets-subcultuur: wentel jezelf er maar even lekker in. Tegen de tijd dat je voelt dat je imago weer lekker is opgetrokken, ben je helemaal klaar om naar huis te gaan. Daar kun je dan weer lekker jezelf zijn; zonder je druk te maken over mainstream-imago en andere illusies. Uiteindelijk gaat het om jouw identiteit. Jij weet wel hoe het daarmee zit.

Sander

Barcelona,

10 augustus 2012

 
Auteur: Joske van Lith