‘Samen moeten we energie-opgaven tackelen’

Leo Vliegenthart, assetbeheerder bij de RET, zit vol ideeën om de energietransitie te versnellen. Maar daarvoor moeten bedrijven meer informatie met elkaar durven delen, zodat markt en overheden sámen op zoek kunnen naar oplossingen (en investeerders). “Ik denk vaak: stap eens uit je eigen kokertje en déél je problemen. We moeten samen op zoek naar oplossingen.”

Door Guus Puylaert

“De energietransitie is de grootste maatschappelijke opgave van het moment”, begint Vliegenthart. “Daarom moeten we hubs ontwikkelen en het ondergrondse elektriciteitsnetwerk de komende jaren vervangen. De komende 5 tot 10 jaar zitten er grote investeringen aan te komen. Dat zijn geen problemen van één of meerdere bedrijven, maar van de hele maatschappij. Veel bedrijven praten over dezelfde problemen, maar er zijn nog geen oplossingen. Daarom vind ik dat bedrijven meer informatie moeten durven delen. Samen moeten we energie-opgaven tackelen.”

Binnen de ov-sector kunnen infrabeheerders als RET, HTM, GVB en ProRail daaraan bijdragen, weet hij. “Maar dat gebeurt nu te weinig”, aldus Vliegenthart. Want daarvoor moeten energieleveranciers en netbeheerders meer durven samenwerken. “Wij maken allemaal bijvoorbeeld grote stappen met zonne- en windenergie en lopen daarbij tegen problemen aan. Maar over de problemen waar zij tegenaan lopen, hoor ik ze eigenlijk nauwelijks.”

Ook in andere domeinen ziet Vliegenthart deze ‘verkokering’. Een voorbeeld daarvan is dat leveranciers hun energie in wisselstroom (AC) aanleveren, terwijl het een trend is dat voertuigen op gelijkstroom (DC) werken. “Als leveranciers hun stroom in DC zouden aanleveren, hebben we geen wisselvormers meer nodig. Dat scheelt de maatschappij kosten en is efficiënter, want dan gooien we minder stroom weg. Partijen moeten dus buiten hun eigen koker denken.”

Energie met elkaar delen

Binnen de mobiliteit zet de elektrificatie door. Concreet betekent dat dat de behoefte aan voldoende laadinfrastructuur groeit. Dat staat los van welke energiedrager uiteindelijk het beste rendeert. “Op de middellange termijn acht ik waterstof zeer kansrijk. Daarmee is minder laadinfrastructuur nodig. Maar als we van het gas af willen, moeten we eerst overschakelen op batterij-elektrisch om vervolgens een nieuwe stap te kunnen zetten. Tussenstappen en experimenten zijn noodzakelijk.”

Die groeiende laadbehoefte is niet alleen een opgave, maar kan ook voordelen opleveren voor de energieleveranciers, benadrukt Vliegenthart. Want met de accupakketten van verschillende vervoervormen, zoals e-bussen en e-bikes, kan energie worden teruggeleverd aan het netwerk zodra de stroom niet wordt gebruikt, bijvoorbeeld ’s nachts via smart grids.

Dat kan ook de woningbouwopgave verlichten, denkt hij. Hij noemt een hypothetisch voorbeeld. “Onder of langs een spoorlijn zitten allerlei invoedingsstations van verschillende energieleveranciers. Ik zou het liefst zien dat de energieleveranciers hun kabels doortrekken en aftakkingen inbouwen. Als de RET de stroom niet nodig heeft, kunnen we de energie delen met de in aanbouw zijnde woonwijk. Uiteindelijk heeft de RET het langste verlengsnoer dat door Rotterdam loopt, daar kan de maatschappij van profiteren. Landelijk zou ProRail dit kunnen doen” Daar zitten wel juridische en bedrijfsmatige bezwaren aan. Hoe wel Vliegenthart die oplossen? “Dat weet ik nu nog niet. Het is gaat er allereerst om in mogelijkheden te denken. De bezwaren lossen we daarna op.”

Groene productie

De RET heeft als doelstelling om in 2030 niet alleen al zijn vervoermiddelen elektrisch te laten rijden, maar ook om 100 procent op groen geproduceerde stroom over te gaan. Maar daarmee ziet de assetbeheerder ook een ander probleem op zich afkomen. “In Rotterdam komen ook bussen aan vanuit Zeeland en Brabant. Als die bussen voor 2030 ook elektrisch moeten rijden, hoe ga je dan om met je laadvoorzieningen? Je wilt op laadpleinen niet drie verschillende laadpalen voor drie bustypen hebben, dan kies ik liever voor één interoperabel systeem. We moeten er nu alvast over nadenken hoe we de openbare ruimte willen inrichten, want de ruimte is beperkt.”

Op de langere termijn ziet Vliegenthart nog meer vragen op zich afkomen. “Hierbij gaan ook gemeenten, stedenbouwers en andere stakeholders een grotere rol spelen. Dat gaat over de esthetiek van laadvoorzieningen en trafohuisjes, de ruimtelijke inpassing in de openbare ruimte en de brandveiligheid. Daar moeten we nu alvast over moeten nadenken.”

Samenwerkingen opzoeken

Vliegenthart wil zijn ideeën over hoe we energie beter kunnen benutten met alle liefde delen met de wereld, zegt hij, maar voelt zich zo nu en dan een roepende in de woestijn. Daarom is het zijn persoonlijke missie voor 2021 om meer samenwerkingen op te zoeken. “Ik hoop dat mijn ideeën breder gedragen gaan worden. Als RET willen we graag innoveren, maar we kunnen het niet alleen. Een idee kan nog zo goed zijn, maar als het geld gaat kosten ben je afhankelijk van investeerders of subsidies.”

Gelukkig is er wel een kentering gaande, merkt hij, en dat stemt hem hoopvol voor de toekomst. “Partijen als ProRail worden tegenwoordig ook getriggerd, dus het wordt breder gedragen. Via de ACM (Autoriteit Consument & Markt) ontdekte ik een subsidiepot, waarmee we een bepaald project konden financieren. En aan de invoeding van zonnepanelen in Den Haag droeg een investeerders bij. Het is een kwestie van de juiste mensen leren kennen, de juiste subsidiepotten vinden en de krachten bundelen. De maatschappij leert steeds breder denken. We moeten het samen doen. In 2021 gaan we stappen zetten.”