Inclusief openbaar vervoer: meer dan veiligheid alleen

Het gevoel van veiligheid in het openbaar vervoer staat onder druk. Uit onderzoek van MuConsult blijkt dat het subjectieve veiligheidsgevoel onder reizigers, en met name onder vrouwen, laag is. Dit komt niet als een verrassing, maar de vraag blijft: wat gaan we eraan doen? Frederik Zevenbergen, gedeputeerde mobiliteit in Zuid-Holland, ziet een gedeelde verantwoordelijkheid tussen overheid, vervoerders en reizigers zelf.

Een inclusief openbaar vervoersysteem gaat volgens Zevenbergen verder dan louter de fysieke veiligheid. “We kunnen de hele gereedschapskist opentrekken – meer BOA’s, meer camera’s – en dat blijven we doen, maar uiteindelijk moeten we ons afvragen of dat de juiste oplossing is. Gedrag beïnvloeden kan wel een verschil maken”, stelt Zevenbergen.

Om het ov inclusiever te maken, werkt de provincie Zuid-Holland samen met vervoerders en het Rijk om sociale veiligheid in het ov te verbeteren. Dit gebeurt op meerdere niveaus, Zevenbergen somt op en licht toe.

Inrichting van haltes en stations. “Hoewel haltes slechts 10 procent van de reisomgeving uitmaken, is het belangrijk om ze goed te verlichten en overzichtelijk in te richten.”

Meer toezicht in het ov. “We zetten in op extra toezichthouders in treinen en bussen, maar één persoon op een hele trein is natuurlijk beperkt.”

Gedragsbeïnvloeding. “Naast handhaving moeten we ook kijken naar preventie. Dat begint bij opvoeding en bij de maatschappelijke normen die we als samenleving stellen.”

Bewustwordingscampagnes. “We moeten reizigers activeren om verantwoordelijkheid te nemen. Zie je iemand lastiggevallen worden? Blijf erbij, schakel hulpdiensten in, maak je aanwezigheid kenbaar. Niet wegkijken, niet negeren.”

Meer dan symptoombestrijding

“Het blijft een lastige balans tussen preventie en symptoombestrijding”, vervolgt Zevenbergen. “We kunnen als overheid allerlei maatregelen nemen, maar als samenleving moeten we ook naar onszelf kijken. Het gaat niet alleen om politie en camera’s, maar om hoe we met elkaar omgaan in de publieke ruimte.”

Objectieve versus subjectieve veiligheid

Een veelgehoorde tegenwerping van subjectieve veiligheid is dat de objectieve cijfers geen alarmerend beeld laten zien. Zevenbergen: “Volgens de statistieken is de kans op een incident in het ov klein. Maar als je dochter net die ene persoon is, dan zijn die cijfers betekenisloos.” Hij sluit af met een duidelijke boodschap: “We moeten stoppen met alleen maar reactief handelen. Een inclusief ov begint bij het gedrag van reizigers zelf. Gedraag je. Zorg dat je medereizigers zich veilig voelen. Dat is het meest basale wat we kunnen doen.”