Geen duurzaamheid zonder positiviteit

Birma is een bijzonder land, in een bijzondere tijd. We vallen middenin de nieuwjaarsviering: het Thingyan Water Festival. Birma gaat los en wij mogen mee. En ja, er start een heel nieuw jaar voor Birma. Aung San Suu Kyi is zojuist geïnstalleerd in de Senaat. De overheid heeft een deur op een kier gezet die lang - generaties lang - dicht is gebleven. Eenmaal geopend gaan deuren doorgaans niet meer zo gemakkelijk dicht. Birma voelt verandering; mensen krijgen langzaam zicht op nieuwe agenda’s. Positiviteit - in Nederland nog steeds geen bestaand woord - is hier overal voelbaar. Hoewel niemand overdrijft. Optimisme en hoop gaan hand in hand met scepsis en voorzichtigheid. Het is een positief realisme dat past bij de uitdagingen die nog gaan volgen.

Ik ben blij met die Birmese positiviteit. Het uit zich in nieuwsgierigheid, openheid en vriendelijkheid. In de neiging om dichtbij te komen. Die positieve emoties maken het fijn hier te zijn. En gelukkig geen stuiterende positiviteitsgoeroe’s. Maar wel energie om een veranderproces aan te kunnen. Waarom zijn positieve emoties toch zo belangrijk? Om te beginnen omdat ze creativiteitsverhogend werken. Heel herkenbaar. Hoe veel gemakkelijker komen de ideeën als het leuk is? Door positieve emoties zien we sneller oplossingen voor de problemen waarmee we geconfronteerd worden. Ook hier gaat het niet om het positiviteitsgoeroe-blije; we willen liever reële oplossingen voor onze reële problemen. Maar door optimisme en nieuwsgierigheid durven we eerder iets nieuws aan te gaan. Daarnaast stuiteren positief ingestelde mensen sneller terug van tegenslagen. Dat maakt het net nog weer even makkelijker om iets te proberen. De essentie van een experiment? Uitproberen en leren toch? Maar misschien wel het belangrijkste effect van positiviteit is dat mensen zich gemakkelijker verbinden met elkaar. Uit ervaring en gedragsexperimenten weten we dat positieve emoties bruggen slaan, vertrouwen in anderen vergroten en mensen richten op win-win uitkomsten.

Creativiteit, weerbaarheid en verbinding zou je de transformatie-effecten van positiviteit kunnen noemen. Die effecten maken positieve emoties belangrijk voor elk veranderproces; of het nou om verduurzaming van mobiliteit of om - ik noem maar even een zijspoor - de eurocrisis gaat. Na films als ‘Age of Stupid’ en door de veelheid aan crisispolitiek, crisisakkoorden en andere doemscenario’s zouden we het belang van positief kijken haast vergeten. Doemscenario’s maken ons misschien wel bewust van een probleem, maar het zijn de positieve emoties die ons in beweging brengen. Negativiteit brengt mensen op de barricade, positiviteit er overheen.

Wat mij betreft kan de hele duurzaamheidsbeweging nog flink wat positiviteit gebruiken. Vanwege de transformatie-effecten, maar ook omdat vraagstukken die op ons af komen serieus en soms inderdaad ronduit schokkend zijn.  Als we daar mee willen omgaan - met de last die daar bij hoort - dan kunnen we wel een gezonde dosis positief realisme gebruiken. Soms is het zwaar, maar het hoeft niet negatief te zijn. Zorgelijk zijn is maar één van vele strategieën om met onze toekomst om te gaan. Als het gaat om het pakken van blijvende ontwikkelingskansen, dan zou ik nu inzetten op positieve emoties: optimisme, begrip, plezier, vriendschap, liefde, geduld, ruimte geven. Voor duurzame mobiliteit mogen we het crisisdenken wel weer laten vieren. Al was het alleen maar omdat - zo lang we blijven inspelen op onzekerheid en angst - de meeste mensen vooral geneigd zijn om zich af te sluiten en even helemaal niets te veranderen. Angst, financiële prikkels en scepsis zijn geen effectieve persoonlijke motivaties om onszelf en ons gedrag te veranderen. Ze brengen ons geen verandering. Niet zoals hoop en optimisme dat doen in Birma.

 
Auteur: Joske van Lith