Handvatten voor een nieuw tijdperk voor stadslogistiek

In de stedelijke logistiek is een grote transitie gaande. Auto’s en vrachtwagens worden in de binnensteden steeds meer geweerd en de fiets, de benenwagen en cargobikes doen hun intrede. Waar eerst alleen de bakfietsen met kleine kinderen onze straten betraden, zijn de cargobikes de nieuwe kilometervreters van de stadslogistiek.

In het kader van de Zero-emissie zones, die ingaan vanaf 2025, is de opkomst van de cargobike volstrekt helder: het is een schone manier van mobiliteit die zich flexibel door de stad kan manoeuvreren en bovendien minder ruimte inneemt dan de huidige bezorgbusjes. Om deze vorm van stedelijke logistiek in de praktijk te begrijpen, is de huidige omgeving voor cargobikes in Nederlandse steden onderzocht en zijn veranderingen voorgesteld - en handvatten opgesteld - om deze meer cargobike-vriendelijk te maken. Want welke ruimte heeft een cargobike nodig in het toch al drukke stadsverkeer? In opdracht van Tour de Force, heeft Arup in samenwerking met de gemeente Rotterdam en cargobikespecialist Jos Sluijsmans onderzoek gedaan naar hoe de cargobike geïntegreerd kan worden in het straatbeeld [*]. De opdracht was: creëer ruimte voor de snel groeiende vloot cargobikes die een nieuw tijdperk inluidt voor stadslogistiek.

De studie bestaat uit een analyse van het gebruik van cargobikes op basis van drie niveaus: het type cargobike-gebruikers en hun behoeftes. De stappen gedurende de dag waar een cargobiker behoefte aan heeft: laden, lossen, parkeren en de transitie van rijdende naar stilstaande cargobike. En tot slot hun toepassing in verschillende stedelijke zones. Samen met het onderzoek introduceren we, op basis 
van de uitkomsten, een flexibel ontwerpsysteem dat gemeenten als leidraad kunnen gebruiken om hun eigen situatie te analyseren en de mogelijkheden voor cargobikes in kaart te brengen. In samenwerking met de gemeente Rotterdam is dit systeem ook al toegepast op specifieke locaties in de stad en verder verfijnd na werksessies met belanghebbenden.

Deze leidraad biedt suggesties om:
1. Ambities en doelen te definiëren als gemeente;
2. Stakeholders in kaart te brengen en te betrekken;
3. Cargobikes te integreren in het stedelijke logistieke netwerk van de stad;
4. Straten, pleinen en buurten te ontwerpen;
5. Zorgen voor toegankelijkheid en inclusiviteit voor alle soorten gebruikers en typen cargobikes.

Gebruikers

De analyse van gebruikersbehoeften onthulde drie verschillende typen gebruikers met diverse ruimtelijke eisen. Voor pakketbezorgers is het bijvoorbeeld essentieel om laad- en losruimte te hebben bij afleverpunten, terwijl ze ‘s nachts kunnen parkeren in distributiecentra. Anderzijds heeft een cargobike-serviceprovider juist 
behoefte aan langere parkeerplekken bij klanten en moet hij ‘s nachts zijn cargobike elders stallen. Als derde type hebben ondernemers met een eigen cargobike juist behoefte aan veilig stallen bij hun onderneming. Deze gebruikers zoeken naar maatwerkoplossingen in de openbare ruimte.

Gebiedstypologieën

Om de analyse te integreren in daadwerkelijke omgevingen, hebben we scenariotekeningen gemaakt voor drie gebiedstypologieën in Rotterdam: een stadsstraat, een woonstraat en een voetgangersgebied. Deze typologieën zijn verschillend in hun gebruik, ontwerp en functie. Zo heeft een stadsstraat vaak meer een flow functie, terwijl de woonstraat veel meer een verblijfsplek is. De oplossingen die worden aangedragen gaan over het ontwerp van laad-en losplekken, parkeerplekken en over de transitie van rijdende cargobike naar stilstaande cargobike. Daarnaast worden er suggesties gedaan over de efficiëntie van het stedelijke netwerk voor cargobikes en de toepassing van toegankelijkheid en inclusiviteit bij het gebruik van cargobikes.

Toolbox

Naast deze studie en leidraad heeft Arup een internationale vergelijking uitgevoerd met de steden New York, Londen en Sydney om verschillende contexten te belichten en te kijken hoe ook daar een cargobike-systeem, inclusief mobiele hubs, ontwikkeld kan worden. Deze vergelijking heeft geleid tot een praktisch toepasbare toolbox die gaat van het opstellen van ambities en stakeholderanalyses, tot een kosten-baten analyse en implementatie in het straatontwerp. In het huidige commerciële landschap is efficiëntie van het grootste belang. De integratie van cargobikes luidt daarom een nieuw tijdperk in voor bedrijven die hun activiteiten willen optimaliseren en de impact op het milieu willen verminderen. Cargobikes zijn een aantrekkelijke oplossing. Maar de uitdagingen zijn groot, zowel in Nederland als in het buitenland. Gemeenten hebben zonder een duidelijk nationaal kader te kampen met complexe regelgeving en infrastructurele beperkingen.

Handreiking

Tegen deze achtergrond introduceren wij de ‘Handreiking Ruimte voor Cargobikes’ - een uitgebreide handleiding om zowel bedrijven als gemeenten te ondersteunen bij het maken van de juiste keuzes. De handleiding is opgesteld op basis van de casestudies in Rotterdam en biedt praktische inzichten in hoe steden cargobikes succesvol kunnen integreren in hun stadslogistiek. Scenariotekeningen, dwarsdoorsneden en visualisaties bieden gemeenten waardevolle inzichten in het omvormen van stadsgebieden zodat ze efficiënt plaats kunnen maken voor cargobikes. De fiets, in de vorm van cargobike, ontpopt zich zo als voorvechter van vooruitgang en voorspelt een toekomst van duurzame handel. Met de ‘Handreiking Ruimte voor de Cargobikes’ op zak kunnen gemeenten en bedrijven een nieuw tijdperk voor stadslogistiek inluiden.