Berend Temme: Meeliften en wegen boven NAP brengen

‘Of het klimaat verandert, is moeilijk te zeggen, maar hevige regenval valt wel op. Zo liep het station WTC-Zuid nog niet zo heel lang geleden onder, evenals een aantal tunnels. Hetzelfde geldt voor stormen. Ik herinner me twee najaarsstormen in 2014 waardoor Amsterdam Centraal volledig stil kwam stil te liggen en er zorg ontstond over het grote aantal mensen dat daar strandde. Daarbij viel het ons overigens ook op hoe zelfredzaamheid mensen intussen zijn geworden dank zij de mobiele communicatie en toegenomen mobiliteit. Mensen anticiperen goed, werden massaal opgehaald of namen een taxi.

Als het gaat om het beheersen van waterrisico’s dan geldt allereerst: voorkomen is beter dan genezen. Zeker als het gaat om de risico’s op een overstroming. Studies wijzen uit dat we niet iedereen binnen 24 uur kunnen evacueren. Mensen moeten in geval van een overstroming naar hoger gelegen gebieden gaan, of het tijdelijk hogerop zoeken, op zolder of op een hogere verdieping. We spreken dan over een verticale evacuatie.

Twee badkuipen
Gelukkig ligt het grootste gedeelte van Amsterdam nog rond NAP. Er zijn een paar duidelijke ‘badkuipen’ zoals de Watergraafsmeer en Amsterdam Zuidoost. Voor overstromingen hebben we precies beschreven wie wat doet en coördineert bij een dreigende watercalamiteit. Eén van de noodmaatregelen die dan overwogen worden is onder laten lopen van de dunbevolkte polder De Ronde Hoep, nadat mensen en dieren zijn geëvacueerd, om de dijken verderop te ontlasten.

Wegbeheerders
Wegbeheerders kunnen anticiperen door wegen zichtbaar te maken bij wateroverlast of overstromingen. Rob Koeze (interview hierboven-red) noemt het ook al: zet letterlijk paaltjes klaar om snel aan te kunnen geven waar het wegdek loopt. Dat is een maatregel die nog goed kan nog werken bij een overstroming tot 20 of 30 cm.

De urgentie om maatregelen te nemen tegen wateroverlast lijkt wel te komen. Maar de urgentie om voorbereidingsmaatregelen te nemen in het geval van overstromingen lijkt vaak nog wat verder weg. We hebben er bijvoorbeeld soms moeite mee om bestuurders daarvan te overtuigen. Een dijkdoorbraak zoals in Wilnis in 2003, veroorzaakte even veel aandacht, maar dat ebde later ook weer weg.

Je ziet wel dat kennis over waterrisico’s steeds beter wordt. Als burger kun je tegenwoordig al zien tot waar je droge voeten houdt. Waar we wel meer over willen weten, is over de gevolgen van bijvoorbeeld 20 of 40 cm water in de openbare ruimte. Wat gebeurt er dan? Waar en bij hoogte valt de elektriciteit uit en welk keteneffect heeft dat?

Doorstromen en overstromen
Belangrijk is dat het denken over waterveiligheid helpt om slimmer om te gaan met de ruimtelijke inrichting. Zo kan het mes aan twee kanten snijden. Het meeste geld zit namelijk niet in plannen en studies naar crisisbeheersing, maar in het inrichten van de openbare ruimte en het aanleggen van de infrastructuur. En als je kunt meeliften met bouw- of onderhoudsplannen, hoeft extra waterbescherming niet eens veel extra te kosten. Belangrijk is daarom als uitgangspunt te nemen dat wegen niet alleen de doorstroming moeten dienen, maar ook boven NAP moeten komen om het hoofd tegen overstroming te bieden.’