Wim van Tilburg zwaait af en start door

Op 1 juli verlaat Wim van Tilburg (67) het CROW wegens ‘pensioen’, maar start op 1 augustus alweer door in deeltijd in een werkkring die volledig aansluit bij zijn inzichten en passies. En zijn droom? Hij geniet er dagelijks van, van wonen in het ‘mooiste gebouw in de mooiste wijk van de mooiste stad’: Rotterdam.

Van dromen over mooie infra bouwen en verdiepen in het verkeer dat er gebruik van maakt, tot het inzicht dat ‘mobiliteit’ aangeeft dat het om ‘de beweging’ gaat die de samenleving nodig heeft. Dit inzicht ontwikkelde zich bij Van Tilburg min of meer synchroon met de functies die hij op zijn pad tegen kwam. 

Wim van Tilburg wilde de bouw in. “Mooie infra bouwen” met zijn HTS-Weg en Waterbouwkunde-opleiding, het liefst in ontwikkelingslanden. Niet alleen een groot hart voor mens en samenleving sprak daarbij, maar vooral een mindere affectie met militaire dienst. “Ontwikkelingswerk was toen een mogelijkheid om alternatieve dienstplicht te vervullen.” Maar een nóg grotere liefde stak er een stokje voor, bekent Van Tilburg: “Ik werd verliefd op de dochter van een generaal en de zoon des huizes was afgekeurd vanwege lichamelijke klachten. Dus aan mij om de eer van de familie hoog te houden.” Militaire dienst werd het. Eenmaal afgezwaaid in 1975 was er crisis in de bouw. De ANWB vroeg een verkeerstechnisch medewerker en tot zijn verbazing werd Van Tilburg daar aangenomen. “Verkeer was toen vooral techniek. De  Verkeersmemoranda die de ANWB ontwikkelde waren de voorloper van de latere handboeken Wegontwerp en ASVV van CROW.” 

Belang van interactie 

“Ik raakte in die periode overtuigd van het ‘natuurlijke’ belang van interactie, tussen inhoud -wat-, proces - waarom, wie en hoe - en gedrag - resultaat op straat. Naast verkeer geldt dat evenzeer voor het functioneren van organisaties, begreep ik en voor de mensen die er werken. Daarom wilde ik ook organisatie-adviseur zijn. Veel later mocht ik de SIOO-opleiding doen en die vond ik goud waard.”

Van Tilburg is Rotterdammer. “Ik ben er geboren en getogen. 010 zit in mijn bloed. Het is mijn stad; vitaal, steeds vernieuwend, rauw, recht voor zijn raap.” Nadat de kinderen het huis uit gingen, zochten van Tilburg en zijn echtgenote naar een nieuwe plek, naar een droomwoning in een droomwijk. Het werd een ‘Fenixsloft’ bovenop de ‘uit de as herrezen’ Fenixsloodsen in Katendrecht [*]. Hier ervaart Van Tilburg alles wat hem aantrekt in deze stad.   

Reflecterende fietsbanden

Terug naar de ANWB-tijd, hoe vulde hij zijn tijd in als verkeersplanoloog? 
"De ANWB (75-79) was een ongelooflijk goede leerschool en een grandiose tijd. Hoewel de ANWB volledig op de auto was gericht - We mochten bijvoorbeeld geen contact onderhouden van de ENFB, de voorloper van de huidige Fietsersbond -, kreeg ik veel ruimte om je te ontwikkelen, met steun van ervaren en gerenommeerde collega’s als, Frank Stoovelaar en Beno Koens. Zo herinner ik me dat we via contact met 3M de eerste reflecterende fietsbanden ontwikkelden, daar nachtelijke proeven mee deden en het ministerie van het belang overtuigden. Daarnaast adviseerden we gemeenten. organiseerde ik mede de jaarlijkse VTL ( de verkeerstechnische leergangen) en schreef ik voor Verkeerskunde, kortom een heel breed spectrum waar je mee bezig was. Ook bijzonder was het maken van het eerste Gebruikersrapport Rotterdam CS, een voorloper van het schouwen van stationsomgevingen. Ik kwam dat rapport pas weer tegen bij onze verhuizing naar Katendrecht. 
 
Na een jaar of vier merkte ik dat ik bij de ANWB fantastisch werk had, maar miste een stuk diepgang over de Ruimtelijke Ordening en Planologie en (integrale) bestuurlijke besluitvorming. Ik was spreekbuis, maar wilde me eigenlijk verdiepen in waarom dingen gebeuren. Bij het toenmalige ‘Openbaar lichaam Rijnmond’ kon ik verkeersplanoloog worden en me daarin ontwikkelen. Kort voor de opheffing van Rijnmond werd ik gevraagd om afdelingshoofd Interne Zaken te worden. Met die positie stapte Van Tilburg over naar de provincie Zuid Holland. “In die tijd deed ik de SIOO-opleiding en toen het bestuur besloot dat er fundamentele organisatievernieuwing nodig was, werd ik projectleider van het Transformatieproces.” 

Bestuurlijke noviteit

Van Tilburg voelde zich op zijn best. “Eén van de resultaten was dat de provincie voor het Rijnmondgebied één gebiedsgedeputeerde met integrale beleidsverantwoordelijkheid en statencommissie Rijnmond instelde; in 1994 een noviteit in bestuurlijk land, toentertijd. Ik was programmaleider en werd in 1996 gevraagd om  Hoofd Strategie Verkeer en Vervoerbeleid te worden. Toen speelde de decentralisatie-operatie VERDI[*]met onder andere de Planwet, invoering van de Gebundelde Doeluitkering en overdracht van de ov-bevoegdheden. 

Van Tilburg beleefde ‘veel plezier’ aan het werken aan de Perspectievennota voor het eerste Nationaal Verkeers- en Vervoer-plan [*], onder andere met Jan van Selm, toen IPO medewerker, nu DOVA. Ook het ombouwen van het Zuid-Hollandse PVVP naar een Mobiliteitsplan dat ruimte biedt voor reageren op actuele ontwikkelingen was een mooie uitdaging.”

Optiek van reizigers

Van Tilburg volgde Jan van Selm op als hoofd Centrum Vernieuwing Openbaar Vervoer (CVOV). “Vooral de voorloperrol die CVOV had bij het implementeren van de Wet Personenvervoer door de decentrale overheden vond ik een geweldige uitdaging om aan mee te werken.

Ik vond dat de optiek van de reizigers méér aandacht moest krijgen in de gouden driehoek van opdrachtgever, vervoerder en reiziger. Daarom hebben we in die tijd de OV-Klantenbarometer ontwikkeld.” 

Toen volgden 14 jaar directeurschap van het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (2004-2018), een samenvoeging van het Kennisplatform Verdi, CVOV en Fietsberaad. In 2009 Ging het Kennisplatform samen met het CROW en kreeg in de 2013 de naam CROW-KpVV. “Een verbinding die in theorie en na enig zoeken ook in de praktijk synergie oplevert, legt van Tilburg uit: KpVV was en is gericht op de beleidskant , het voorfront, en op de wisselwerking nationaal-decentraal. CROW zit meer op kennisexploitatie, maakt praktische kennis direct toepasbaar voor decentrale overheden. Die combinatie levert een verbinding van beleid en praktijk op. Onze KpVV-opdracht was en is decentrale overheden helpen hun verkeers- en vervoerbeleid te optimaliseren. Gaandeweg zijn daarin steeds meer maatschappelijke opgaven aan de orde gekomen en werd het een samenspel tussen mobiliteit, ruimte, milieu en economie. John Pommer, mijn plaatsvervanger, heeft eind 2018 mijn rol van programmadirecteur overgenomen.”  

Hoe beschrijft Van Tilburg de grotere ontwikkelingen in de samenleving, gezien vanuit zijn functies? 
“Ik denk aan het RO-beleid met gebundelde deconcentratie in groeikernen dat met Vinex werd verlaten. Het tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer had grote ambities om met alternatieven de groei van het autoverkeer te beperken, maar de praktijk ging anders. Het zegt mij dat de maakbaarheid van de samenleving deels een illusie is en in ieder geval een dynamisch proces. Op die dynamiek inspelen vond en vind ik een uitdaging. Dat lukt met relevante kennis en ervaring opsporen, die kennis en ervaring uitdragen en het debat mee-organiseren. En vooral ook ‘handelingsperspectieven’ bieden.” Als voorbeelden daarvan noemt Van Tilburg: de kwaliteitsslag van het regionale openbaar vervoer, de herwaardering van de rol van de fiets en die van lopen voor de mobiliteit. “Alle cruciaal voor het grote vraagstuk van deze tijd: hoe gaan we ruimte herverdelen, ten gunste van een duurzame, gezonde samenleving? Hoe koppel je daar 1 miljoen nieuwe woningen aan, zorg je voor voldoende groen, economische activiteit en voor maatschappelijke samenhang?”  

Planeet

Wat viel echt tegen? “De grootste gemiste kans is de mislukking van rekeningrijden in allerlei varianten. Of, meer in het algemeen: het prijsbeleid met de integrale kosten van een vervoerwijze (met de luchtvaart als extreme) en een goede politieke discussie over hoe je daar wel/niet als maatschappij subsidie op geeft . 
Diepe dalen heb ik niet gehad, maar dat hoort ook niet bij mijn optimistische en realistische karakter. Trots ben ik wel op de opbouw van het KpVV en de realisatie van ons ‘clubhuis’ in Utrecht. Ook vind ik het mooi dat we nu over ‘mobiliteit’ spreken. Dat geeft beter dan verkeer en vervoer aan dat het gaat om de beweging die de samenleving nodig heeft. Als we dan de duurzaamheid er aan koppelen kunnen we nog lang genieten van onze planeet.” 

Doorstart

Op 1 juli vertrekt Wim van Tilburg officieel bij CROW-KpVV vanwege het behalen van zijn pensioengerechtigde leeftijd. Naast enorm genieten van bruisend Rotterdam, blijft hij actief in de wereld van mobiliteit. Per 1 augustus gaat hij in deeltijd werken als strategisch adviseur bij Mobycon: een oprechte wensbaan, want “Mobycon, werkt aan ‘ons minder afhankelijk maken’ van de auto, en heeft ook een flink aantal jonge(re) medewerkers. Ik ga er werken aan verkeersveiligheidsprojecten en aan het Verkeer-in-de-Stad-concept –inderdaad, een initiatief van mijn eerste werkgever ANWB-, en volgens dat concept aan het herverdelen van de beschikbare ruimte in binnensteden. Ook ga ik samen met mijn nieuwe collega Bernhard Ensink de Duitse markt verder verkennen en als oud-gediende  ben ik ook mentor voor de jonge collega’s. Waarom doorwerken? “Ik heb gewoon nog erg veel plezier aan werken in de wereld van mobiliteit en voel me vitaal om zinvolle bijdragen te leveren.” 

NVC-speldje

Tijdens het Nationaal verkeerskundecongres 2019 ontving Wim van Tilburg het tweede NVC-erelidspeldje. Oud-voorzitter van de Paper-Begeleidingscommissie, Martin van Maarseveen ontving het eerste. Wim van Tilburg stond aan de wieg van het samenvoegen van het traditionele ANWB/Verkeerskundecongres VTL, de Verkeerstechnische Leergangen met de even traditionele ‘Verkeerskundige Werkdagen’ van het CROW. Vorig jaar bestond het samengevoegde vakcongres Nationaal verkeerskundecongres, NVC tien jaar. De organisatie van het NVC hoopt dat Van Tilburg nog jaren op het NVC zal zien dat het goed gaat met ‘de bewegingen in de samenleving door mobiliteit en door het vakgebied.   
 

Link naar Fenikslofts: Verdi : https://wetten.overheid.nl/BWBR0008978/2002-01-01 

De Perspectievennota NVVP 1 leest u hier.