Wim Kant: 'Zeeuwse beleidsopgave: Navigeren met een gezamenlijk kompas'

Wim Kant, senior beleidsmedewerker bij de provincie Zeeland: ‘Als we intern op orde zijn, kunnen we ons meer dan nu van binnen naar buiten richten, in ringen die steeds wijder worden’

‘In 2040 heeft Zeeland een onderscheidende positie binnen het verstedelijkte netwerk van West-Europa, gekenmerkt door een excellente kwaliteit van leven, gebaseerd op Zeeuwse waarden’. Dit wordt ‘het kompas’ genoemd in de nieuwe, Zeeuwse toekomstvisie; deze fungeert als onderlegger voor alle provinciale beleidsplannen op de terreinen economie en duurzaamheid, ruimte en mobiliteit. Wim Kant, senior beleidsmedewerker bij de provincie Zeeland legt uit hoe hij en collega’s ‘navigeren met een nieuw kompas’.

Opgavegericht werken
Wim Kant: ‘Onze beleidsorganisatie is zo’n drie jaar geleden gestart met een transitie van een (al) platte structuur, naar opgavegericht werken. Onze opgaven staan als ‘een verlangen’ geformuleerd in de provinciale toekomstvisie, als uitwerking van het ‘wensbeeld’ van Zeeland in 2040, zeg maar het doel.’

Dit ‘verlangen’, deze gezamenlijk opgave, luidt: ‘In 2040 kent Zeeland een florerende netwerksamenleving en netwerkeconomie. De burgers zijn zelfredzaam en ondernemend en veel wordt geregeld door coöperaties. De dorpen en steden vormen een sterk sociaal verband, ondersteund door een faciliterende overheid. Door snelle aansluiting op het ‘world wide web’, een verbeterde verbinding met de metropool Antwerpen-Rotterdam, zijn voorzieningen voor iedereen bereikbaar en worden zorg en onderwijs voor een deel vanaf afstand verzorgd’.

Dit beleidskompas, geeft vier ‘windrichtingen’ aan de opgaven: ’Aantrekkelijk Zeeland’, ‘Leefbaarheidsagenda’, ‘Beleef Zeeland, Zichtbaar Zeeland’ en ‘Circulaire economie en energietransitie’. Deze opgaven zetten vervolgens aan tot een interne reorganisatie van het Zeeuwse provinciale ambtelijke apparaat. Kant: ’Er is een aantal kwartiermakers aan de slag om de organisatie zo in te richten dat wij uiteindelijk organisatiebreed ‘deskundigenteams’ kunnen samenstellen die in integrale projecten, handen en voeten gaan geven aan de opgaven.’

Een apart mobiliteitsplan komt straks in deze structuur niet meer voor. Wim Kant en zijn beleidscollega’s zitten hierdoor nu midden in een organisatorisch transitieproces. Kant: ‘Binnen de provincie werkten we al in een platte structuur: alle beleidstaken op het gebied van economie, mobiliteit en duurzaamheid worden uitgevoerd binnen één afdeling van zo’n 50 mensen, waarvan er zich, tot voor kort, zo’n 18 exclusief bezig hielden met ‘mobiliteit’.

Nu gaan we forse stap verder. Dat betekent dat niet langer de traditionele beleidsvelden zoals ruimte, economie en mobiliteit centraal staan, maar onderdeel worden van de na te streven doelen binnen de maatschappelijke opgaven. Daar waar de domeinen ‘mobiliteit’, ‘leefbaarheid en zorg’ en ‘recreatie’ voorheen hun eigen koers voeren, worden deze domeinen nu op één hoop gegooid en globaal verdeeld over de genoemde vier ‘windrichtingen’. Nu is het aan ons om er per opgave, een zo deskundig mogelijk team ‘samen te stellen’.’

Ons eerste mobiliteitsplan met een opgavegerichte aanpak, is in juli vastgesteld door Provinciale Staten. Kant: ‘Mobiliteit is randvoorwaardelijk voor meerdere doelen op het gebied van bijvoorbeeld zorg en recreatie, wonen, werken en studeren. Daarmee is mobiliteit in de plannen veel minder dan voorheen een doel op zich. Daardoor staan ook niet meer de verschillende vervoerswijzen centraal, zoals de fiets, openbaar vervoer of de auto, maar het maatschappelijk effect dat bereikt moet worden.'

Digitaal huisartsenbezoek
'We kijken veel meer naar functies en faciliteren vervolgens de benodigde mobiliteitsinfrastructuur. Veranderen de functies, dan verandert de infrastructuur. Leidend voor mobiliteitsmaatregelen is bijvoorbeeld de bereikbaarheid van voorzieningen, zowel binnen Zeeland als daarbuiten. Daardoor zetten we in op snelle verbindingen met een beperkt aantal knooppunten. Bijvoorbeeld bij de bus, maar ook bij de trein om aansluiting te krijgen op omliggend stedelijk gebied. Aanvullend wordt gewerkt aan kleinschalig maatwerkvervoer voor degenen die echt afhankelijk zijn. Vervoersbehoeften kunnen ook met andere concepten worden opgelost, bijvoorbeeld via digitaal huisartsenbezoek.

Een knelpunt, of punt van zorg is wel, dat je in de landelijke trend van Rijks- naar decentraal beleid, het verschil gaat zien tussen ‘rijke’ en minder ‘rijke’ provincies. Wij hebben bijvoorbeeld geen energiebedrijf kunnen verkopen. Anderzijds zet het ons aan om echt werk te maken van het samenwerken met externe partijen. Dat doen we, en dat is echt minder gewoon dan het op het eerste gezicht lijkt’

Makelaar
‘Al met al verandert onze rol als overheid’, vat Kant samen. ‘We krijgen als overheid steeds minder invloed op maatschappelijke ontwikkelingen. Aan ons de taak om als makelaar of katalysator verschillende projecten, samen met stakeholders, waaronder burgers, op te starten, te ondersteunen en te slim faciliteren. Denk aan het bouwen van nieuwe scholen bij OV-knooppunten.’

De interne integraliteit, het doorbereken van interne domeinen en ‘mobiliteitsclubjes’ zoals ‘OV’ of ‘fiets’ lijkt de eerste stap, op weg naar een groot, ‘Zeeuws verlangen’. Kant: ‘Als we eenmaal intern op orde zijn, kunnen we ons meer dan nu van binnen naar buiten richten, in ringen die steeds wijder worden’.

Klik hier voor de Zeeuwse toekomstvisie