Ruim miljard euro productieverlies door stikstof bij wegenprojecten

Door stikstof treedt in de periode 2024-2030 bij weginvesteringen een productieverlies op van € 1,2 miljard. De aanleg- en uitbreidingsprojecten van rijkswegen worden het sterkst getroffen. Doordat projecten stilvallen, houdt de congestie op de relevante trajecten voorlopig aan. Dit houdt in dat tot 2030 de filekosten € 450 miljoen hoger uitvallen. Vanwege de omvang van de 17 grootschalige woonlocaties en de infrastructurele ontsluiting levert stikstof serieuze risico’s voor de realisatie op. Dit is de conclusie van het EIB in de zojuist verschenen publicatie ‘Effecten stikstofproblematiek op wegenprojecten’.

Aanleg- en uitbreidingsprojecten van rijkswegen

Mede vanwege de stikstofdepositie zijn 17 aanleg- en uitbreidingsprojecten van rijkswegen met een totaal budget van € 7,2 miljard tijdelijk stilgezet of vertraagd. De vrijkomende budgetten kunnen met name op korte termijn niet volledig worden besteed, wat over de periode 2024-2030 zorgt voor een nettoproductieverlies van € 800 miljoen. Zes van deze projecten grijpen aan op 16 van de 50 grootste fileknelpunten. Als de projecten niet worden uitgevoerd, zullen de files op deze knelpunten verdubbelen. Voor de periode 2024-2030 betekent dit € 450 miljoen aan extra filekosten.

Vervangings- en renovatieprojecten van rijkswegen

Grofweg driekwart van de vervangings- en renovatieprojecten draait om het in stand houden van wegen zonder functionele uitbreiding. Deze projecten zijn bovendien vergunningvrij. Voor de overige projecten bepaalt de stikstofdepositie tijdens de bouw- en de gebruiksfase of het project kan doorgaan. Wanneer in de periode 2024-2030 een kwart van de projecten niet door kan gaan en de vrijvallende budgetten voor een groot deel voor andere projecten worden ingezet, zorgt dit mogelijk voor een nettoproductieverlies van € 65 miljoen.

Wegenprojecten in opdracht van provincies en gemeenten

De helft van de wegprojecten in opdracht van provincies en gemeenten zijn vergunningplichtig. Door stikstofuitstoot tijdens de bouwfase en de gebruiksfase is er mogelijk sprake van extra stikstofdepositie in N2000-gebieden. Op basis van de afstand van het wegennet tot N2000-gebieden en de gemiddelde stikstofuitstoot tijdens de bouwfase is de inschatting dat 20% van de provinciale projecten en 10% van de gemeentelijke wegenprojecten hierdoor niet doorgaan. Tijdens de gebruiksfase is de aanname dat provinciale wegenprojecten op meer dan 2 km afstand van een N2000-gebied in de regel kunnen doorgaan en voor gemeentelijke wegen vanaf 1 km. Dit betekent dat ongeveer 35% van de provinciale en 17% van de gemeentelijke vergunningplichtige wegenprojecten door stikstof worden getroffen. Het totale nettoproductieverlies door onderuitputting is voor de periode 2024-2030 waarschijnlijk € 300 miljoen: € 125 miljoen voor provincies en ruim € 175 miljoen voor gemeenten.

Grootschalige woningbouwlocaties

Ook is gekeken naar de risico’s rond stikstof voor de 19 grootschalige NOVEX-woningbouwlocaties. Op deze locaties worden niet alleen in totaal 500.000 woningen gebouwd, maar wordt ook flink geïnvesteerd in wegen en openbaar vervoer. Bij 11 van de 19 projecten (zo'n 460.000 woningen) wordt ingeschat dat de stikstofdepositie tijdens de bouw problemen kan geven. Deze inschatting is gedaan op basis van de jaarlijkse op te leveren woningen en de afstand tot de dichtst bijgelegen N2000-gebied. De omvangrijke infrastructurele ontsluiting vormt echter ook een risico.