Ferry Smith: Integraal en intelligent investeren in stedelijk wegontwerp

Hoewel onze infrastructuur redelijk op orde is, komt het nu aan op: kwaliteit, beheer en onderhoud, verkeersveiligheid en om aanpassing van het wegontwerp aan de toekomst. Demografische veranderingen, transities in mobiliteit en maatschappelijke opgaven kunnen we absoluut niet faciliteren met het huidige wegontwerp, met name in steden. Dit vergt een integraal en intelligent investeringsplan voor de toekomst, aldus Ferry Smith, Public Affairs director internationaal voor de ANWB. 

Binnen de FIA, de Federation International de l’Automobile, tevens moederclub van alle internationale ‘ANWB's’ en de belangrijke autosportclubs, is Smith onder meer voorzitter van de Policy Commission, EuroRap en boardlid van I-Rap. RAP staat voor Road Assessment Programme en is een wereldwijde basismethodiek voor het meten van de intrinsieke veiligheid van wegen die wordt weergegeven in vijf sterrenklasses. De minimale eis die de Verenigde Naties aan wegen stelt is drie sterren, zegt Smith. “Hoe veilig we ons ook wanen, 60 procent van onze provinciale wegen en zelfs enkele delen van snelwegen voldoen niet aan de driesterrencriteria. Na jaren van dalende ongevalcijfers zijn we gaan geloven in de kwaliteit en vergevingsgezindheid van onze wegen, de harde realiteit is stijgende ongevalcijfers.” 

Door de grote verdichtingsopgave gaan meer mensen lopen en fietsen in de stad. 

Pioniersgeest 

Wegontwerp is altijd een belangrijk aandachtspunt geweest van de ANWB. Smith: “De organisatie schafte in de beginjaren, meer dan 100 jaar geleden, een wals aan om er fietspaden mee aan te leggen.” Later werd de ANWB-rol meer organisatorisch. In de jaren dertig van de vorige eeuw startte de ANWB het (inter)nationale Wegencongres met als doel te komen tot een goede en landelijk dekkende weginfrastructuur. Die aandacht voor wegontwerp en weginfrastructuur is ook nu nog actueel bij de ANWB, evenals de pioniersgeest. 

Eind 2016 stond de ANWB aan de wieg van de Mobililteitsalliantie, waarin 24 organisaties samenwerken om Nederland bereikbaar te houden. Het is een breed gedragen kennisalliantie, die voorstellen ontwikkelt onder andere voor een veilig en adequaat wegennet voor de toekomst. Smith: “We hebben nu te maken met transitieopgaven als gevolg van demografische groei en technologische ontwikkelingen, gecombineerd met maatschappelijke opgaven als klimaat en gezondheid, met name in de steden. Bovendien is er sprake van achterstallig onderhoud en beheer, tot aan vervangingsvraagstukken. Wil je dat allemaal faciliteren en organiseren, dan kom je uit op intelligent en integraal investeren. Als je het goed doet, kun je in theorie 18 miljard besparen en tot een positieve businesscase komen bij voldoende baten aan verkeersveiligheid en leefbaarheid.”  

Mengen en scheiden 

Over prioriteit: “De grote knopen ontstaan in de komende jaren in de steden. Als je die nu niet aanpakt, zal dat zijn weerslag hebben op het hoofdwegennet. Samen met professor Ben Immers, Bart Egeter, Mobycon en Awareness namen we het initiatief voor een studie naar het wegontwerp in steden. Onder de naam ‘Verkeer in de Stad’, komen we uit op meer ruimte voor lopen en fietsen in de steden, op mengen waar het kan en scheiden waar het moet. Zorgen voor een goede fiets- en voetgangersinfrastructuur is noodzakelijk om de veiligheid van deze weggebruikers te garanderen. Een absolute noodzaak, want door de grote verdichtingsopgave gaan meer mensen lopen en fietsen in de stad. En door de beperkte ruimte in steden zal er meer gebruik gemaakt moeten worden van autodeelsystemen. Privaat autobezit heeft in steden niet de toekomst.”  

‘Pak je het wegontwerp in de steden nu niet aan, dan zal dat zijn weerslag hebben op de snelwegen’

 
Wat voor stad wil je zijn? 

Deze theorie is in een aantal steden al op proef toegepast. Smith: “Mijn belangrijkste ervaring daarbij was dat we hiervoor de stedenbouwkundigen en verkeerskundigen actief bij elkaar moesten brengen. Want de opgaven gaan verder dan het wegontwerp. Je start met de vraag: wat voor stad wil je zijn? Dat pel je vervolgens af, tot plintniveau: wat staat er nu en wat wil je er hebben? Daarnaast speelt technologie een rol. In sommige gebieden kom je uit op multifunctionele wegen, waarbij je de bruikbare ruimte optimaal wil benutten per dagdeel voor verschillende doelgroepen. Zo kom je naast het fysieke wegontwerp tot een ITS-infrastructuur.” 
 
Ervaart Smith in het buitenland zaken waar we van kunnen leren in Nederland? Na enig nadenken komt hij uit op ‘daadkracht en doorzettingsmacht’. “Daar zouden we hier wel wat van kunnen leren. Ook het publiek/privaat gezamenlijk ontwikkelen van een toekomstbeeld op het gebied van mobiliteit en infrastructuur helpt om mobilisten handelingsperspectief te bieden en om wat losser komen van de politieke wispelturigheid.”