Lindy Molenkamp: De kronkelige weg naar autonoom rijden

“In de ‘Autonomous Vehicle Readiness Index (2019)’ van KPMG gaat ons land, net als vorig jaar, wereldwijd aan kop - vóór Singapore, Noorwegen en de Verenigde Staten. Nederland scoort hoog op de aspecten Infrastructuur, Gebruikersacceptatie en Beleid & Wetgeving, terwijl we ons ook qua Technologie & Innovatie nog ‘in het linker rijtje’ bevinden. Dus laat die zelfrijdende auto’s maar komen: wij zijn er klaar voor ... toch? 

De bereidheid om nieuwe ontwikkelingen te accepteren blijkt niet onbegrensd. Zo is van geavanceerde navigatiesystemen en systemen die automatisch afstand houden tot de voorganger uit studies bekend dat ze in praktijk maar beperkt gebruikt worden. En ook op het gebied van infrastructuur valt (voor wegbeheerders) nog wel wat te doen. Een eerste ‘Verkenning van implicaties op het ontwerp van wegen’ (TNO & RoyalHaskoningDHV, nov 2016) beveelt onder meer aan om inflexibiliteit in het wegontwerp te voorkómen (bijvoorbeeld zo min mogelijk harde rijbaanscheiding), maar verkeerstypen juist maximaal te scheiden; en de kwaliteit van markering en bebording te verbeteren. 

De hoofdlijn van de recente studie “Infrastructuur  gereedmaken voor automatisch rijden” (div. adviesbureaus i.o.v. MinIenW, oktober 2018) is dat er voorlopig geen grote investeringen nodig zijn voor aanpassingen aan de weginfrastructuur, maar dat er wel wat moet gebeuren om de te verwachten lange transitiefase van “mixed traffic” (meer en minder geautomatiseerde voertuigen samen op de weg) veilig door te komen.  Denk daarbij, aanvullend op de aanbevelingen uit het vorige rapport, aan eenduidige eisen aan wegontwerp die ook worden nageleefd, eenduidige signalering die goed door automatische voertuigen waar te nemen is, minimumkwaliteit van het wegdek vastleggen en naleven, en een digitale infrastructuur die matcht met de fysieke. 

Een heel andere invalshoek kiest de Impactstudie Autonome Voertuigen in opdracht van de Provincie Noord-Holland en Vervoerregio Amsterdam (juli 2018). Samenstellers TNO en Arcadis verwachten, zeker in scenario’s met volledig zelfrijdende voertuigen, dat er meer gebruik gemaakt zal worden van de auto en minder gefietst, gelopen en ge-OV-t zal worden. Immers, reistijd in de auto is geen “verloren” tijd meer. Dit zal leiden tot meer drukte, vooral in de nu al zeer drukke hoogstedelijke gebieden (er worden daarnaast ook diverse gunstige maatschappelijke effecten verwacht). De studie bepleit dat overheden beleid gaan voeren om de druk van zelfrijdende deeltaxi’s en privé-auto’s in metropolitaan centrumstedelijk gebied te beperken (het eerder aangehaalde KPMG-rapport voorspelt overigens dat voertuigen pas laat in de Nederlandse binnensteden autonoom zullen gaan rijden, omdat het verkeer met al die fietsers hier zo druk en complex is). Tot slot, gezien de nog grote onzekerheden rondom zelfrijdende voertuigen, wordt adaptieve beleidsontwikkeling aanbevolen.  

Dat laatste lijkt mij sowieso een verstandige benadering. De traditionele driedeling mens-voertuig-weg volstaat niet meer.  Invoering van autonome voertuigen en alle communicatie eromheen is voor iedereen een avontuur, dus laten we zelfs als gidsland niet bang zijn om onszelf eerst maar eens “bewust onbekwaam” te verklaren. Om vandaaruit een leerproces in te gaan - niet ieder voor zich, maar samen met andere spelers. De Krachtenbundeling Smart Mobility is hiervoor een mooi platform.