Visie: We verwaarloosden ons uitermate degelijke chassis

Sipke van der Meulen, secretaris Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF):
‘Deze, wereldberoemde kubus staat bij uitstek model voor onze duurzame systeemaanpak van de verkeersveiligheid’

Deze, wereldberoemde kubus staat bij uitstek model voor onze duurzame systeemaanpak van de verkeersveiligheid. De ene ribbe staat voor de aanpak Mens - Weg - Voertuig en de andere voor de aanpak via de drie E’s van Engineering, Education en Enforcement. En de laatste kun je zien als illustratie van de integrale aanpak via de beleidsterreinen Ruimtelijke Ordening, Verkeer en Welzijn. Maar natuurlijk kunt u hier ook uw eigen variabelen invullen.

Nederland mag zich gerust gelukkig prijzen met deze systeemaanpak. We zijn hierin uniek in de wereld. Ook durf ik wel een parallel te trekken met de wereld van autoproducenten. Zij gaan meer en meer toe naar één chassis waarop ze verschillende modellen bouwen. Wij hebben – als het gaat om verkeersveiligheid – ook een uitermate degelijk chassis, alleen realiseren we ons dat soms onvoldoende. Dit chassis, onze Duurzaam-Veilig-aanpak is zelfs jaren ondergewaardeerd, zo niet verwaarloosd.

Het mooie van de veelkleurige draaikubus is, dat verschillende aanpakken – uit het verleden, maar ook voor de toekomst – in ‘hetzelfde huis’ te plaatsen zijn. Je zou kunnen zeggen dat er al decennia aan deze zes vlakken van de kubus gedraaid wordt, maar dat het harmonieuze eindbeeld nog niet bereikt is.

Zo draaien we al jaren om de ‘grijze’ wegen op z’n plek te krijgen in de categorisering van wegen. Erven, 30 km-zones en 60 km-zones vallen makkelijk op hun plek. Stroomwegen en verblijfsgebieden ook, maar die grijze wegen willen maar niet op hun plaats gezet worden. Daardoor heeft steeds heeft één van de negen cellen een ‘verkeerde’ kleur.

Een even sprekend voorbeeld zijn de negen cellen van Shared Space. Hans Monderman (innovator) heeft jaren aan de kubus gedraaid alvorens hij, naar zijn gevoel, één kleurvlak compleet had.

Op dit moment wordt er aan de kubus gedraaid door mensen als Bart Pastoor (inspirator). Discussiërend over ‘Maak van de Nul een punt’ (#Mvd01.), Vision Zero of ‘Op weg naar (maximaal!) 500 verkeersdoden’. Deze discussie met overheid, onderwijs en ondernemers past natuurlijk met de drie E’s ook in de zes vlakken.

Rood
Als ik naar mijn eigen loopbaan in de verkeersveiligheid kijk, valt me het volgende op. In 1981 begon ik bij de Vereniging Bescherming Voetgangers. Deze organisatie streed met de Fietsersbond en de Pressiegroep Stop de Kindermoord (ja, drie organisaties) voor de invoering van 30 km/uur als maximumsnelheid. 7 jaar heb ik daar gewerkt. Dit kenmerkt voor mij het rode kubusvlak: Woonerven, 30 km-zones en Voetgangersgebieden (1981-1988).            

Blauw
De volgende 7 jaar, bij de Ondersteuningsgroep Verkeersveiligheid Fryslân, stonden bij uitstek in het teken van de Actie -25% verkeersslachtoffers van toenmalig minister Neelie Smit Kroes. Voor 14 miljoen gulden activeerde zij ruim 700 gemeenten om verkeersonveiligheid aan te pakken. Het blauwe vlak: Startbedrag, Resultaatpremie en Campagnes (1988-1995).

Geel
Daarna volgde het gele vlak met de uitwerking van Duurzaam Veilig. Bij het Startprogramma Duurzaam Veilig speelde vooral de categorisering van wegen een belangrijke rol. Het was de tijd  van infrastructuur aanpakken: het opruimen van Black Spots, de aanleg van de eerste rotondes en de discussie over al dan niet vrijliggende fietspaden (1995-2002).

Groen
De vierde periode van 7 jaar, als secretaris van het ROF, heb ik nog maar net achter de rug. Een periode die zich kenmerkte door ‘Door met Duurzaam Veilig’, door de introductie van ‘Permanente Verkeers Educatie’ en de doorbraak van Shared Space, dankzij een EU-project. Ik noem deze periode het groene vlak (2002-2009).

Wit
Laat ik de huidige periode rond de herziening van het nationaal Strategisch Plan Verkeersveiligheid, het witte vlak noemen. Een mooie symboliek voor de periode waarin we de blinde vlek van de fietsonveiligheid ontdekt hebben. We gaan ons de komende jaren op de wijken storten, we gaan werken aan de mens: aan omvallende fietsers, roekeloze jonge beginnende bestuurders en kwetsbare ouderen! We gaan Permanente Verkeers Educatie inhoud geven! (2009-2016)   

Oranje
En ten slotte, het oranje vlak… Mijn verwachtingen zijn hoog gespannen. Hoe en met wie zetten we de kroon op het werk? Ik ga ervan uit dat we de doelstellingen van 2020 niet gaan halen als het gaat om de ziekenhuisgewonden. Maar een hernieuwde ambitie is terecht. Kijk naar de auto-industrie. Die stort zich op de regelstructuur van de auto, botsingen worden automatisch voorkomen. Voor de inrichting van onze infrastructuur gaan we vijf ANWB-sterren verdienen. Alle verkeersdeelnemers blijven een leven lang leren, en ik ga met een gerust hart met pensioen; ik heb de handleiding van Rubik’s kubus gevonden! (2016-2023).

 
Auteur: Margriet Verhoog