Rli adviseert integraler bereikbaarheidsbeleid

Niet-infrastructurele oplossingen moeten een grotere rol spelen in het bereikbaarheidsbeleid van het Rijk. Dat adviseert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) aan een volgend kabinet.

Het advies ‘Naar een integraal bereikbaarheidsbeleid´ is op 10 februari uitgebracht op verzoek van de Tweede Kamer. In het bereikbaarheidsbeleid ligt de focus nu nog te eenzijdig op het wegnemen van verkeerskundige knelpunten en op investeringen in projecten voor nieuwe infrastructuur. Andere oplossingen, zoals spreiding van verkeer gedurende de dag, digitale alternatieven of slim verstedelijkingsbeleid, zouden zwaarder mee moeten wegen in de keuzes om de bereikbaarheid te verbeteren.

Potentieel wordt onderschat

Niet-infrastructurele oplossingen zijn al langer onderdeel van het bereikbaarheidsbeleid, maar het gaat vaak om tijdelijke programma’s en pilots. Soms ligt het politiek of maatschappelijk zo gevoelig dat de oplossingen niet eens worden betrokken in de afweging. De focus van het overheidsbeleid blijft daardoor nog te vaak gericht op de aanleg van nieuwe of de uitbreiding van bestaande infrastructuur.

Door de coronamaatregelen worden online thuiswerken en videovergaderen in hoog tempo gemeengoed. Uit deze positieve, maar ook negatieve, ervaringen zijn lessen te leren, die volgens de Rli in de komende kabinetsperiode versneld een plek in het bereikbaarheidsbeleid dienen te krijgen.

MKBA’s moeten brede welvaart dienen

De Rli vindt ook dat bij het bereikbaarheidsbeleid andere opgaven op het gebied van klimaat, milieu, verstedelijking, veiligheid en sociale opgaven moeten worden betrokken. Die hebben impact op het bereikbaarheidsbeleid en andersom. Het vergroten van onze welvaart in brede zin van het woord zou volgens de raad het ijkpunt moeten zijn om de juiste afwegingen te maken gedurende de gehele beleidscyclus, van visievorming tot uitvoering.

De maatschappelijke kosten-batenanalyses (MKBA´s) zouden daarbij veel eerder en consistenter bij besluitvormingsprocessen moeten worden ingezet. De medio dit jaar te verschijnen analyse van de benodigde capaciteit van wegen, vaarwegen, spoorwegen en openbaar vervoer voor de lange termijn, dient recht te doen aan alle aspecten die uit het oogpunt van brede welvaart relevant zijn.

Deze analyses werden in het verleden alleen maar een prioriteitenlijst voor infrastructurele oplossingen gebruikt en dat moet in de toekomst voorkomen worden.

Sleutelrol voor de Tweede Kamer

De Tweede Kamer heeft bekleedt hierin een sleutelrol, meent het Rli. Als controleur van de regering zou de Kamer erop toe moeten zien dat gebruikte afwegingskaders en beslisinstrumenten voldoende zijn ingericht op het maken van integrale afwegingen.

In de Tweede Kamer ligt de nadruk alleen nog vaak op afzonderlijke projecten. De Kamer zou het kabinetsbeleid nadrukkelijker moeten beoordelen op verbindingen met ander relevant beleid (verstedelijking, digitalisering) en op samenwerking tussen departementen en bestuurslagen.