PBL: Werk en voorzieningen lastig te bereiken zonder auto

Werk en voorzieningen zijn zonder auto vaak lastiger te bereiken, stelt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in het maandag 31 oktober gepubliceerde rapport 'Toegang voor iedereen? Een analyse van de (on)bereikbaarheid van voorzieningen en banen in Nederland'. Zelfs in de spits is de auto vaak veruit de snelste manier om op de bestemming te komen en de bereikbaarheid buiten de stadskeren is pet fiets en openbaar vervoer beperkt. 

Voor het onderzoek zijn nieuwe bereikbaarheidsindicatoren ontwikkeld om de (on)bereikbaarheid van voorzieningen en banen in Nederland te analyseren.

Ouderen reizen lang naar ziekenhuis

Dertig procent van de ouderen kan niet zonder auto binnen een half uur een ziekenhuis of buitenpolikliniek bereiken. Meer dan 1 op de 10 ouderen kan zelfs niet binnen 45 minuten deze zorgvoorzieningen bereiken. Het gaat hierbij om ouderen die in de randen van steden, in dorpen of in landelijk gebied wonen. 

Lange reistijd naar school

Niet alleen ouderen zijn voor eenvoudige toegang tot voorzieningen op de auto aangewezen. Ook jongeren ervaren lange reistijden naar school. 1 op de 10 jongeren heeft per fiets een reistijd naar school van meer dan een half uur naar VBO of VMBO, 1 op de 6 jongeren fietst meer dan een half uur om HAVO of VWO te bereiken.

Niet alleen per fiets is de reistijd lang. Met het openbaar vervoer is de bereikbaarheid zelfs nog lager, en dit is in de afgelopen jaren volgens het PBL toegenomen, vooral in buurten buiten steden. Het PBL noemt de gebrekkige bereikbaarheid van onderwijs met het openbaar vervoer of de fiets een probleem, dat de schoolkeuze belemmert. 

“Een van de belangrijkste doelstellingen van vervoersbeleid is het faciliteren van de toegang van mensen tot banen, voorzieningen en sociale contacten. In de praktijk is vervoersbeleid echter vaak beperkt tot het bestrijden van congestie en faciliteren van verkeersdoorstroming”, aldus Jeroen Bastiaanssen, onderzoeker vervoersbeleid bij het PBL. “Door op buurtniveau inzicht te geven in de toegang tot banen, gezondheidszorg, onderwijs, winkels en groen met verschillende vervoerswijzen en op verschillende momenten van de dag en week, kunnen beleidsmakers beter afwegingen maken. Deze informatie geeft voeding aan afwegingen in het mobiliteitsbeleid.”

Gevolg historische keuzes, maar 'niet onveranderlijk'

De huidige bereikbaarheidspatronen weerspiegelen historische keuzes rondom ruimtelijke ordening en de inrichting van het vervoersysteem, maar zijn niet onveranderlijk, stelt Bastiaanssen. “Bereikbaarheid is gedeeltelijk het gevolg van politieke keuzes.”

De analyses van het PBL kunnen inzicht bieden in de consequenties van deze keuzes voor de bereikbaarheid van verschillende typen activiteiten, in verschillende geografische gebieden en voor verschillende bevolkingsgroepen. De analyses kunnen ook een basis vormen voor een debat over nut en noodzaak van eventuele normen voor een minimum bereikbaarheidsniveau en ze kunnen helpen bij de besluitvorming en de evaluatie van investeringen en beleid, niet alleen in het vervoers- en ruimtelijke domein, maar ook rondom publieke voorzieningen.