Paaltje op fietspad (VK 6/2010)

In Verkeerskunde 6/2010 wordt aandacht besteed aan een ongeval van een racefietser die met een groepje met relatief hoge snelheid over een smal fietspad fietst en hierbij in volle vaart tegen een rood-wit gestreept paaltje is gebotst. Het paaltje stond op ongeveer 25 meter na een haakse bocht midden op het fietspad en was verder niet door een reliëfmarkering aangegeven. De fietser stelt de gemeente op grond van artikel 6:174 BW aansprakelijk. De zaak spitst zich toe op de vraag of er sprake was van een gevaarlijke situatie en of de gemeente voldoende heeft gewaarschuwd.

Hoe oordeelt het Gerechtshof Leeuwarden over de vraag of de gemeente nu wel of niet voldoende heeft gewaarschuwd tegen de gevaren van het paaltje op het fietspad?

De vaststaande feiten

De fietser reed op zijn racefiets achter twee andere racefietsers met wie hij een groepje vormde. Zij reden op een verhard fietspad. Een deel van het fietspad kent geen obstakels. Aan het einde van dit deel van het pad is een bruggetje over een beekje. Het fietspad is daarvoor onderbroken, waardoor het na het oversteken van het bruggetje wordt voortgezet. Komend over het bruggetje moet de fietser een haakse bocht naar rechts maken om weer op het pad te komen. Na enkele meters volgt opnieuw een haakse bocht, maar nu naar links. Na deze laatste bocht voert het fietspad over een lengte van ten minste 250 meter verder in een rechte lijn.

Bij de aanleg van het fietspad is besloten dat er geen auto- of ander voor fietsers gevaarlijk verkeer op het fietspad mocht komen. Om dit te realiseren is op een afstand van ongeveer 25 meter na de laatste haakse bocht in het midden van het pad een rood-wit gemarkeerd paaltje geplaatst. Het gevaarlijke verkeer kon daardoor wel op het fietspad komen vanaf de naastliggende zandweg, maar kon haar weg over het pad niet vervolgen. Bij de plaatsing van het paaltje is overwogen of er ook een ander middel was om dit verkeer te weren. Afsluiting van de zandweg was niet mogelijk, omdat via dit deel van het pad een naastliggend perceel bereikbaar moet zijn voor werkverkeer.

De fietser is, komend vanaf het bruggetje, in botsing gekomen met het paaltje. Hij en de twee andere racefietsers hadden de twee bochten genomen, hadden meteen aangezet en reden daardoor te tijde van het ongeval met een snelheid van ongeveer 25 tot 30 km/u. De fietser reed vlak achter de anderen en had daardoor geen uitzicht over het pad. Eén van de twee anderen heeft hem nog gewaarschuwd, maar de fietser zag het paaltje te laat, waardoor hij het, anders dan zijn twee voorgangers, niet tijdig meer kon ontwijken en er in volle vaart tegenop is gereden. Als gevolg van de botsing met het paaltje heeft de fietser ernstig letsel opgelopen.   

Ten aanzien van de vraag of de gemeente voldoende veiligheidsmaatregelen heeft genomen, gaat het hof Leeuwarden van het volgende uit. Voor een eventuele aansprakelijkheid op grond van artikel 6:174 BW geldt als uitgangspunt dat op de gemeente als wegbeheerder de plicht rust ervoor te zorgen dat de toestand van de weg de veiligheid van personen en zaken niet in gevaar brengt. Hieruit vloeit voort dat wanneer de gemeente ter fysieke ondersteuning van verkeersmaatregelen een weg zodanig inricht dat  deze gevaar oplevert voor de weggebruiker, de gemeente door deugdelijke veiligheidsmaatregelen ervoor moet zorgen dat de veiligheid voldoende gewaarborgd blijft. De gemeente moet daarbij rekening houden met het feit dat niet alle verkeersdeelnemers steeds de nodige voorzichtigheid en oplettendheid zullen betrachten.

Of in een situatie ter waarborging van de veiligheid maatregelen worden gevergd, moet niet alleen worden gelet op de mate van waarschijnlijkheid waarmee de weggebruiker niet oplettend en voorzichtig is, maar ook op de hoegrootheid van de kans dat daardoor ongevallen ontstaan, op de ernst van de gevolgen daarvan en op de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen maatregelen (de zg. Kelderluik-criteria). Tegenover de zorgplicht van de wegbeheerder staat de verplichting van de weggebruiker om de in zijn algemeenheid te vergen voorzichtigheid in acht te nemen. De zorgplicht van de wegbeheerder gaat echter niet zover dat hij rekening moet te houden met weggebruikers die de algemeen te eisen voorzichtigheid niet in acht nemen.

De beoordeling 

Het hof constateert dat in de richtlijnen van het CROW verkeerspaaltjes op een fietspad door ribbelmarkering in het wegdek van ten minste 5 meter moeten worden ingeleid. Het hof is van oordeel dat de verkeerssituatie ter plaatse niet van dien aard was dat een dergelijk waarschuwingssignaal achterwege kon blijven. De weg werd immers ook gebruikt door een specifieke categorie verkeersdeelnemers, te weten racefietsers. Deze weggebruikers rijden meestal in groepen bijeen met een relatief hoge snelheid. Bij de inrichting van de weg had de gemeente daar rekening mee moeten houden. Dat is temeer het geval, omdat het gaat om een smal pad, gelegen in een landelijk gebied, waarbij kort na een haakse bocht een paal in het midden van het fietspad staat. De kans dat zonder genoemde adequate maatregel een aanrijding met het paaltje volgt, is dan ook niet te verwaarlozen, terwijl het niet bezwaarlijk is de maatregel te nemen. De gevolgen van een zodanige aanrijding kunnen echter wel ernstig zijn.

Het hof concludeert dat het ongeval is veroorzaakt door het ontbreken van een aan het paaltje voorafgaande reliëfmarkering en dus dat de gemeente niet heeft voldaan aan de eisen die men

- gegeven de noodzaak van het paaltje - aan het fietspad in de gegeven omstandigheden mocht stellen en dat dit een gevaar voor personen of zaken opleverde. De gemeente is op grond van artikel 6:174 BW aansprakelijk. Wel krijgt de gemeente nog de gelegenheid tot het leveren van tegenbewijs en dat het ongeval ook met een reliëfmarkering zou hebben plaatsgevonden. 

Lees waarom de eis is afgewezen op www.rechtspraak.nl onder nummer BH9641 en BN0791

 
Auteur: Joske van Lith