Maarten Steinbuch: Naar een krioelende massa kleine voertuigen'

Maarten Steinbuch, hoogleraar regeltechniek aan de Technische Universiteit Eindhoven: ' Bussen zullen mogelijk als eerste uit het stadsbeeld verdwijnen'

Openbaar vervoer zoals we dat kennen gaat verdwijnen. Kleine zelfrijdende taxivoertuigen halen volgens hoogleraar Maarten Steinbuch de bestaansredenen van de bus onderuit. Samen met carsharingsdiensten organiseren zij straks het vervoersaanbod in de stad.

Kunnen we in de toekomst eigenlijk nog wel spreken van openbaar vervoer? ‘Dat ligt er maar aan hoe we het definiëren’, zegt Maarten Steinbuch, hoogleraar Regeltechniek aan de Technische Universiteit Eindhoven. ‘Gaat het om het vervoeren van veel mensen tegelijk, of om de overheid als eigenaar of als opdrachtgever van het vervoerbedrijf? Het zijn nu vaak al private ondernemingen die vervoersdiensten aanbieden. En in de toekomst verplaatsen we ons waarschijnlijk met kleine zelfrijdende wagentjes door de stad. Vervoer individualiseert steeds meer. Het hele idee van ov zou wel eens op de helling kunnen gaan.’

Aan de huidige OV-modaliteiten in een stad als Amsterdam - tram, bus en metro - zal volgens Steinbuch op korte termijn weinig veranderen. De infrastructuur voor de railgebonden tram en metro is duur, het duurt lang om die terug te verdienen, dus zal er nog lang gebruik van gemaakt worden. Wat bussen betreft ligt het iets anders, die zullen mogelijk als eerste uit het stadsbeeld verdwijnen. Steinbuch: ‘De komende jaren zie je nog wel een ontwikkeling als elektrificatie, waardoor de stank- en geluidoverlast van bussen vermindert. Maar als je kijkt naar de kosten voor de overheid dan scoort de bus veel slechter dan alle andere modaliteiten. 80 eurocent per kilometer voor de bus tegen 30 voor de tram. De auto levert zelfs geld op. En dan is het in de stad nog altijd beter dan in het streekvervoer. Daar wordt de bus echt alleen maar in stand gehouden omdat er mensen zijn die niet zelf kunnen rijden. Als er straks zelfrijdende taxi’s zijn die een of meer mensen kunnen oppikken is er geen reden meer om bussen te handhaven.’

Uber

De eerste zelfrijdende auto’s in de binnenstad verschijnen mogelijk over 15 jaar, en daarna duurt het nog zeker 10 jaar voordat het hele wagenpark is vervangen. In de tussentijd verwacht Steinbuch dat taxidiensten als Uber een grote rol gaan spelen, mensen die in hun eigen auto anderen voor weinig geld vervoeren. ‘Het is nu deels verboden maar dat is gerommel in de marge, dat hoort bij een transitie. Het gaat op dit moment over de accreditatie van de taxichauffeur. Op de lange termijn is dat met zelfrijdende voertuigen helemaal geen issue meer.’

LEV

Wie wel zelf rijdt, kan op steeds meer plaatsen gebruik maken van carsharingdiensten als Car2Go. Jonge mensen kiezen hier vaak voor omdat de parkeerkosten in de stad hoog zijn. Een andere ontwikkeling is die van de Light Electric Vehicles (LEV), volgens Steinbuch te vergelijken met een elektrische fiets maar dan mooier. ‘De Renault Twizy, bijvoorbeeld, een snoezige tweezitter die maar de helft van de parkeerruimte inneemt.’

Parkeerruimte

Alles bij elkaar leiden de trends van bezit naar gebruik, van het kleinschalig collectief vervoer met zelfrijdende taxi’s en de opkomst van LEV’s ertoe dat er in de toekomst veel minder parkeerruimte nodig is in de grote stad. En er ruimte voor het verkeer vrijkomt.

Mechanisme

Maar hoe beweeg je mensen om de auto in de stad te laten staan? Steinbuch: ‘Op zich werkt dat mechanisme vanzelf. Er komen steeds meer files richting de grote steden en dat maakt rijden steeds minder leuk. Om files te ontwijken ga je dan buiten de stad parkeergelegenheid zoeken. Ontwikkelingen in de ICT helpen je snel aansluitend vervoer te regelen. Aan de andere kant leidt de ontwikkeling van zelfrijdend vervoer juist tot een tegenbeweging. De huidige auto's met een autopilot, daarmee kun je in de file op de snelweg al je handen van het stuur halen en iets anders gaan doen.’  

Een krioelende massa van kleine voertuigen en fietsverkeer, zo ziet Steinbuch het stedelijk vervoer van de toekomst voor zich. In Europa doen we het traditioneel al goed met kleine auto’s maar in Japan is het volgens hem extreem. ‘In Osaka rijden kleine vierkante autootjes rond, doosjes eigenlijk. Heel lelijk, maar ze maken wel slim gebruik van de derde dimensie.’

Connected

Zo’n verkeerssysteem vraagt om een slimme verkeersregeling, met voertuigen en bestuurders die allemaal ‘connected’ zijn. Al die data over wie en wat zich waar bevindt is natuurlijk wel privacygevoelig. Maar dat vraagstuk is niet meer dan een lichte rem op de ontwikkeling. Technologiebedrijven werken al aan encrypted chips waarmee je snel, maar anoniem door het netwerk kan reizen.’

 
Auteur: Leonie Walta