Is uw gemeente klaar voor MaaS?

De huidige technologie maakt het mogelijk en reizigers vragen er om: MaaS. Of te wel, real-time en online informatie over vervoersmogelijkheden. Uiteraard bij voorkeur op maat, en inclusief betaling en afhandeling van transacties. Maar zijn steden en regio’s er klaar voor? Wat is er voor nodig? De hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) onderzocht het met Movares en de gemeenten Den Haag, Utrecht, Doetinchem, Nijmegen en Apeldoorn in het kader van  een POP-UP onderzoek onder Smart Urban Regions for the Future (SURF). Een meetinstrument.

Redactie

De opkomst van MaaS, mobility as a service, is een gevolg van verschillende opgaven en ontwikkelingen: 

-              Er komen technologische middelen beschikbaar zoals smartphone-apps die een deur-tot-deur, real-time, persoonlijk reisadvies kunnen geven. Deze technologie maakt ook mobiele financiële transacties, vraaggestuurd vervoer en het delen van vervoersmiddelen mogelijk.

-              Steden hebben verdichtingsopgaven en groei van files. Meer collectief vervoer en delen van vervoersmiddelen worden als oplossing gezien voor de toenemende congestie.

-              In dunbevolkte regio’s lopen reizigersaantallen in het ov terug en wordt financiering van vervoer moeilijker. Vraaggestuurd vervoer wordt als oplossing gezien.

-              Op globale schaal is een trend zichtbaar waaruit blijkt dat jongeren tegenwoordig niet kiezen voor het bezit van bijvoorbeeld een auto maar alleen voor het gebruik. Delen van vervoersmiddelen is dan aantrekkelijk.

-              Duurzaamheid wordt omarmd door zowel reizigers als overheid. Collectief vervoer met duurzame vervoersmiddelen is hiervoor aantrekkelijk.

De verscheidenheid in apps en deelvervoer, en de mobiliteitstransities richting MaaS maken het moeilijk voor overheden om zich voor te bereiden op de succesvolle invoering van MaaS-initiatieven. In dit onderzoek is een handvat ontwikkeld voor steden en regionale overheden die weergeeft in hoeverre een stad of regio voorbereid is op MaaS. Deze, zogenoemde  MaaS-ladder geeft voor een stad of regio een integraal overzicht hoe de MaaS-actoren zoals overheden, vervoersaanbieders, reizigers en MaaS-providers scoren op verschillende succesfactoren die voor MaaS belangrijk zijn in de Nederlandse situatie.  

Meetinstrument
Literatuurstudie, interviews met stakeholders en workshops met gemeenten hebben een breed beeld gegeven van de succesfactoren voor MaaS. Deze succesfactoren zijn in te delen naar de actoren en de samenwerking tussen de actoren die actief zijn bij de realisatie van MaaS. Elke succesfactor is gekwantificeerd in de MaaS-ladder; hiertoe zijn indicatoren opgesteld.

Handelingsperspectief
De Maas-ladder schetst hoe goed voorbereid een regio is op de introductie van MaaS en welke stappen gezet moeten worden om MaaS ambities te bereiken in de toekomst. Daarvoor is het van belang dat alle betrokken partijen aan één tafel zitten, zodat de relevante gegevens met elkaar gedeeld  worden. Denk aan een minimale vertegenwoordiging van de actoren die eerder benoemd zijn: reiziger, MaaS-provider, vervoerder en overheid. Een stappenplan is dan als volgt.

Stap 1. Breng de huidige situatie van de regio in kaart

Door de indicatorenset in te vullen voor de huidige situatie zonder het MaaS-initiatief wordt zichtbaar op welke punten nu al verbeteringen mogelijk zijn. Aan de hand van de ingevulde MaaS-ladder worden kansen geformuleerd om de huidige situatie te verbeteren.

Stap 2. Vorm een beeld van de MaaS-ambities

Met de indicatorenset worden ook de ambities voor een MaaS-initiatief vastgelegd. Door de huidige situatie en toekomstige ambities te vergelijken wordt helder voor welke indicatoren een (groot) verschil overbrugd moet worden.

Stap 3. Monitor tijdens de uitvoering

Door regelmatig de indicatorenset van de MaaS-ladder opnieuw in te vullen kan vastgesteld worden of het MaaS-initiatief nog goed is ingebed en in hoeverre het initiatief maximaal wordt gefaciliteerd. Tijdens elke stap kan de conclusie zijn dat extra maatregelen nodig zijn om ambities waar te maken. 

Inzichten
Op basis van de indicatoren hebben de deelnemende gemeentes een Maasladder opgesteld voor hun huidige situatie en voor de ambities van een MaaS-initiatief uit de gemeente. Op basis van de ingevulde MaaS-ladders hebben de gemeenten eerste bevindingen opgesteld. De belangrijkste volgen hier:

Reizigersindicatoren geven aan dat:

-              Reizigers met hun behoefte en (reis)gedragingen vaak nog beperkt in beeld zijn;

-              Keuzemogelijkheden voor vervoer in minder dichtbevolkte regio’s erg beperkt kunnen zijn om MaaS succesvol te maken;

-              Actief beleid vaak nodig is om de reizigersbehoefte naar andere vervoersmogelijkheden te vergroten.

MaaS providers- en vervoerdersindicatoren geven aan dat:

-              Verdienmodellen nog onduidelijk zijn voor alle actoren.  

Overheidsindicatoren geven aan dat:

-              Wet- en regelgeving beperkend kan zijn en binnen de scope van een MaaS-initiatief moeilijk aan te passen zijn.

Algemeen:

-              De MaaS-ladder kan helpen bij het initiëren van een MaaS-initiatief.

-              Op reizigerskenmerken is een datastudie mogelijk met GIS om gebieden in een regio te inventariseren met de meeste MaaS-potentie.

 Door de MaaS-pilots die nu in ontwikkeling zijn, te monitoren kan de Maas-ladder aangescherpt en uitgebreid worden op de volgende punten:

-              Een weging van succesfactoren kan nadere duiding geven welke stappen de meeste impact hebben op het succes van MaaS;

-              Het vaststellen van de effectiviteit van het handelingsperspectief van de regionale overheden;

-              Het handelingsperspectief uitbreiden voor de andere actoren dan de regionale overheden;

-              Het vaststellen of de MaaS-initiatieven ook daadwerkelijk bijdragen aan de publieke belangen van regionale overheden.

Onderzoek
Dit onderzoek heeft plaatsgevonden als POP-UP onderzoek onder Smart Urban Regions for the  Future (SURF). SURF is een subsidie programma van NWO in samenwerking met de Rijksoverheid, Platform 31 en SIA. Hogeschool Arnhem en Nijmegen heeft als penvoerder het MaaS-ladder voorstel ingediend. Dit onderzoek is afgerond.

Lees ook de paper: MaaS-ladder: onderzoek naar succesfactoren voor MaaS