Henk Schuurman: 'Pontliefde komt uit een milieuhart'

Henk Schuurman, Secretaris van de vereniging 'Vrienden van de voetveren': Nieuwe natuurgebieden trekken nieuwe recreatie-activiteiten aan, zoals nieuwe fiets- en wandelroutes, tot campings aan het water, en dan volgt al gauw de wens voor een overzetveer'

Een bijzondere én onmisbare schakel, niet alleen in recreatienetwerken, vormen de ruim 300 geregistreerde auto- en fiets- en voetoverzetveren in Nederland. ‘Kijk maar wat er gebeurt als er ijsgang is op het Veluwemeer en scholieren en woon-werkverkeer met de bus of auto van Zeewolde naar Ermelo of Harderwijk moeten.’ Een gesprek met Henk Schuurman, secretaris van de vereniging ‘Vrienden van de Voetveren’.

Schuurman beschrijft zijn functie als ‘het doorgeefluik’ van alle vragen aan de vereniging. 90 procent komt per mail binnen, een klein deel per telefoon of brief. Een deel beantwoordt hij zelf, specifieke vragen stuurt hij door. Zo gaan de echte technische vragen als ‘hoe bouw ik een veer’ naar bestuurslid Pieter de Bock, die zelf veren bouwde. Vragen over wet- en regelgeving, die Schuurman zelf niet kan beantwoorden, stuurt hij door naar het landelijk verenplatform, LVP, en exploitatievragen over bemensing of benodigde papieren gaan naar de VEEON, de vereniging van exploitanten en eigenaren van overzetveren in Nederland. Onze vereniging fungeert daarmee als spin in het web tussen allerlei partijen, waaronder ook de kaartenmakers en organisaties als de Fietsersbond en de ANWB.

Een loket
Deze spilfunctie is er overigens niet voor niets, want wil je een pont beginnen, dan kun je daarvoor in Nederland niet naar een loket, legt Schuurman uit. Je hebt om te beginnen twee aanlandingspunten, dus heb je veelal met twee grondeigenaren te maken, dat kan een particulier zijn of een overheid. Daarna heb je met de waterbeheerder te maken die allerlei voorwaarden stelt. En heb je te maken met wet- en regelgeving afhankelijk van de grootte van de pont en de functie. Er is dus geen eenduidige wet- en regelgeving voor overzetveren.

Een ‘achtje’ maken
‘Onze vereniging is in de jaren 80 ontstaan als actiegroep onder leiding van Meta de Visser’, blikt Schuurman even terug, Zij kwam in opstand tegen het toenmalig massaal- opheffen van de pontjes in het hele land en specifiek die tussen Ridderkerk en Kinderdijk. ‘Denk aan de scholieren en het lokale woon-werkverkeer’ zei De Visser, en startte de actie ‘een piek voor een pont’. Ze wist daarmee de pontverbinding Ridderkerk-Kinderdijk te herstellen. Deze actie vormde de start van de vereniging die als doel had om de bestaande pontjes in de vaart te houden en opgeheven pontjes weer terug in de vaart te brengen. ‘Inmiddels is het uit de vaart nemen nauwelijks meer aan de orde’, zegt Schuurman, ‘Er komen zelfs steeds meer pontjes bij. Bijvoorbeeld een extra pont over de Waal bij Millingen, zodat fietsers een ‘achtje’ kunnen maken: met het ene pontje over, een tour maken en met het andere pontje terug. Ook trekken nieuwe natuurgebieden en met name het project ‘Ruimte voor de rivier’, nieuwe recreatieactiviteiten aan, zoals nieuwe fiets- en wandelroutes, tot campings aan het water en dan volgt al gauw de wens voor een overzetveer.

We zijn sinds de start sterk geprofessionaliseerd, zegt Schuurman, en van actiegroep een kennisplatform geworden. ‘We komen uit de milieubeweging – onze leden zijn ook meer dan gemiddeld vegetariër. Zoals de milieubeweging zich heeft opgewerkt van lokale actieclubs tot een serieuze gesprekspartner als Urgenda, zo is dat ook met onze vereniging gegaan.

Gezonde dingen doen
Pontjes raken het milieuhart, verklaart Schuurman. De waarde van een pont is dat het fiets en wandelroutes ontsluit en dat je met de auto niet kilometers hoeft om te rijden. Je ziet nu ook een toename van het pontgebruik door het hele jaar heen, met name door het toenemend e-bike-gebruik door ouderen.
Ook hebben pontjes een sterk maatschappelijk belang benadruk Schuurman. ‘Het biedt werk aan veel vrijwilligers en je maakt al gauw een praatje als je even moet wachten voor de oversteek. Er gebeuren allerlei leuke dingen rond de pont. Bovendien nodigen de overzetveren uit om gezonde dingen te doen, zoals wandelen, fietsen en, even te onthaasten.

Financiering
Een probleem blijft de financiering. Het kaartje kan niet te duur worden, maar daardoor moet er in de exploitatie vaak wel geld bij. Sommige gemeenten vinden daar een oplossing voor. Juist door de twee aanlandingspunten, kunnen twee gemeenten al bijdragen aan een pont. De gemeente Vianen heeft bijvoorbeeld de OZB iets verhoogd om het veer tussen Vianen en Nieuwegein in de vaart te kunnen houden. 

Er is nu wel sprake van landelijke dekking van pontjes, zegt Schuurman. De groei zit nu vooral in de haarvaten, op microniveau, zoals gezegd in de nieuwe natuur- en watergebieden. Ook zie je dat pontjes hier en daar meer aandacht krijgen, doordat ze onderdeel uitmaken van nieuwe, aantrekkelijke, recreatieve routes. Zo hebben in Grou de exploitanten van acht pontjes en de omliggende hotel- en horecaondernemers, de handen ineen geslagen en het recreatieve rondje ‘de 8 van Grou’ geïntroduceerd.’