Groene noord-zuid en oost-westverbindingen op tunneldak A2

'Tot onze verbazing maken ook fietsers gebruik van de hoge voetgangersbrug'

Jake Wiersma, stadsontwerper gemeente Maastricht

Jake Wiersma is stadsontwerper in Maastricht en heeft rijke ervaring in het verbinden van plekken in deze stad. Zijn top drie?’ Ik vind de hoge ‘voetgangers’ brug over de Maas een zeer geslaagde verbinding van de stad naar het centrum van de wijk Ceramique. Tot onze verbazing wordt de brug ook volop door fietsers gebruikt ondanks de luie trap met wel 20 procent helling. Ook is er altijd leven op de brug.

Nummer twee is voor Wiersma het Maasoeverproject. Hierbij is een deel van de verkeersweg overkluisd, waardoor een aantrekkelijke verblijfsomgeving is gecreëerd. Als derde topper noemt Wiersma de renovatie van een niet gebruikte sluis met EU-subsidie waardoor er weer leven is gekomen in de erachter gelegen en in het slop geraakte binnenhaven. Nu de nieuwe sluis goed werkt komen er ook plezierjachten in de binnenhaven en is het kanalencomplex ontsloten voor de recreatievaart door de stad, inclusief een rondvaartboot.

Op de vraag naar de meest eenvoudige ingreep met het meeste effect, noemt Wiersma het toestaan van fietsverkeer in twee richtingen door een smalle toegangsstraat van het Westen naar de binnenstad. We hebben de weg iets aangepast met een fietsstrookje en een bord weggehaald, een hele simpele ingreep met een enorm effect voor het bezoek op de fiets aan de binnenstad.

Niet alleen de duurste, maar ook de bekendste ingreep in het verbinden van stadsdelen is natuurlijk de ondertunneling van de A2. Op deze tunnel die in 2016 wordt opgeleverd, mag niet worden gebouwd, maar ontstaat volgens plan een enorme groene, openbare ruimte voor fiets en voetgangersverkeer; de zogenoemde groene loper. We hebben bewust gekozen voor een langgerekte groene openbare ruimte in noord-zuidrichting die ook een aantal oost-westverbindingen mogelijk maakt. Aan de tunnelmonden buigen de wandel- en fietsroutes af richting landschap en zwembad in het noorden en richting ziekenhuis en universiteit in het zuiden. In de oost-westrichting maakt deze ruimte het mogelijk om een nieuw centrumgebied te bouwen in het oostelijk stadsdeel, waardoor ontmoetingsplekken ontstaan aan beide zijden van de groene ruimte.

Uw werkwijze wordt ook wel place making genoemd, hoe doe je dat?
Wiersma: ‘Place making, het inrichten van een ruimte is één, maar het zorgdragen voor een goede aan- en afvoer van verkeersmodaliteiten is een ander verhaal. Daarvoor moeten verkeerskundigen en ruimtelijke deskundigen echt samen ontdekken wat de beste manier is. Het mooiste voorbeeld vind ik het bekijken tot wanneer een weg met middenberm nog oversteekbaar is zonder verkeerslichten en wanneer dat niet meer kan en de weg een barrière vormt. Dan moet je gaan denken aan verkeersregelinstallaties of aan ongelijkvloerse kruisingen. Verder is place making ‘kijken’. Kijken op plekken die aantrekkelijk zijn en analyseren wat zo’n plek aantrekkelijk maakt, of juist onaantrekkelijk. Maar ga kijken.'

Wiersma: ‘Place making, het inrichten van een ruimte is één, maar het zorgdragen voor een goede aan- en afvoer van verkeersmodaliteiten is een ander verhaal. Daarvoor moeten verkeerskundigen en ruimtelijke deskundigen echt samen ontdekken wat de beste manier is. Het mooiste voorbeeld vind ik het bekijken tot wanneer een weg met middenberm nog oversteekbaar is zonder verkeerslichten en wanneer dat niet meer kan en de weg een barrière vormt. Dan moet je gaan denken aan verkeersregelinstallaties of aan ongelijkvloerse kruisingen. Verder is place making ‘kijken’. Kijken op plekken die aantrekkelijk zijn en analyseren wat zo’n plek aantrekkelijk maakt, of juist onaantrekkelijk. Maar ga kijken.'

En hoe laat je verkeer en vervoer een rol spelen in het beter verbinden van plekken in de stad?
Wiersma: ‘In de Nederlandse steden ligt de nadruk op de fiets. Die wint het nog steeds, ook ten opzichte van het openbaar vervoer. Steeds meer mensen pakken de fiets om naar het centraal station te fietsen en de Intercity te nemen. Ook zorgt de fiets voor een levendigheid die je met voetgangers niet altijd bereikt.

‘In de Nederlandse steden ligt de nadruk op de fiets. Die wint het nog steeds, ook ten opzichte van het openbaar vervoer. Steeds meer mensen pakken de fiets om naar het centraal station te fietsen en de Intercity te nemen. Ook zorgt de fiets voor een levendigheid die je met voetgangers niet altijd bereikt.

Naast een snelweg, loopt er ook een rivier door de stad. Heeft Maastricht voldoende oversteekmogelijkheden om deze barrière te slechten? ‘We hebben twee historische bruggen voor langzaam verkeer en openbaar vervoer, de nieuwe loop(fiets)brug en een noordelijke en zuidelijke brug voor het autoverkeer. De rivier is in tegenstelling tot het spoor niet alleen zozeer een barrière, maar een beleving, eigenlijk een parel voor de stad.

Een doorn in het oog die Wiersma hij het liefst morgen zou oppakken is de spoorbarrière. Hoe we die gaan slechten weten we nog niet, maar het gaat wel gebeuren. Die ontwerpopgave staat nu op de agenda. Daarnaast gaan we ons volgend jaar verder buigen over een bijzonder tramproject: een raillijn vanaf de markt van Hasselt via de hogeschool Diepenbeek, door de stad naar het station van Maastricht. Het wordt geen spoorlijn, maar een tracé waarbij de tram door de stad rijdt. Een uitdaging want je wilt de tram om economische redenen langs de levendigheid sturen en om veiligheidsredenen juist weer niet. Ook dit plan staat op de politieke agenda, maar in Groningen sneuvelde de tram nog in de aanbestedingsfase.

Samenvattend, het verbinden van plekken in de stad levert winst op in termen van economie en kwaliteit van leven. En, soms moet je om te verbinden, juist verbindingen weghalen. Denk aan wegen in een natuurgebied of aan het onderbreken van een centrumring om een autovrijgebied te verruimen.

 
Auteur: Marieke Hut 2