Emissies fluctueren flink

Hans Nijland, Planbureau voor de Leefomgeving

‘Het duurt lang voordat je kunt spreken van een trend’

Meer verkeer produceert, logischerwijs, meer emissies. Ware het niet dat je bij emissies spreekt over verschillende dingen: luchtverontreiniging, CO2, en geluid. Goed nieuws is dat onze lucht klaart: de NOx-uitstoot is al voor de helft gereduceerd en van lood is geen sprake meer. Fijnstof wordt grotendeels opgevangen. Wat rest is een venijnig probleem met de kleinste deeltjes. De CO2-uitstoot blijft een onberoerd probleem dat consequent toeneemt naarmate er meer wordt gereden en vervoerd. Geluidoverlast wordt effectief bestreden, maar niet bij de bron.

Hans Nijland van het Planbureau voor de Leefomgeving schetst de stand van zaken van drie categorieën emissies: CO2, luchtverontreiniging en geluid. En hij geeft een prognose van wat ons op deze terreinen te wachten staat. 

CO2

'Bij het autoverkeer loopt de uitstoot van CO2 min of meer gelijk op met de toename van auto’s. De oplossing is alleen maar: zuiniger en minder rijden, allemaal op de fiets. Of in de e-auto; die heeft op de elektriciteitscentrale na, geen CO2-uitstoot. Hoewel je wel moet kijken naar de lifecycle van zo’n auto. Dan zit 80-90 procent in het gebruik (energie) en 10-20 procent in productie en sloop. Auto’s werden tot een aantal jaren terug niet zuiniger. Nu begint dat pas, maar tegelijkertijd wordt er steeds meer gereden en zie je steeds grotere afstanden van de auto in het woon-werkverkeer.’ De effecten van Het Nieuwe Werken zijn voor Nijland nog geen uitgemaakte zaak. ‘Stel je werkt vaker thuis, dan kun je ook verder weg wonen. Verkeer kan daardoor weliswaar diffuser worden, zich meer verspreiden over de week, maar of dat ook echt een effect heeft op de uitstoot, is nog niet echt te zien. Een ingewikkelde materie en het duurt lang voordat  je kunt spreken van een trend.’ 

Luchtverontreiniging

'De uitstoot van luchtverontreinigende stoffen is gigantisch minder dan vroeger. Door de EU-normeringen en regels voor brandstof is lood nu geen probleem meer en is de zwavel die zure regen veroorzaakt, enorm afgenomen. De meeste onduidelijkheid is er nog over fijnstof. Als je de grote roetdeeltjes, PM10, vergelijkt met een bowlingbal en de kleine, PM2,5 met knikkers, dan zijn we in staat om de grote ballen eruit te halen met een roetfilter, maar houden we de knikkers er niet mee tegen: een venijnig probleem, vooral omdat er aanwijzingen zijn dat de kleinste deeltjes het meest schadelijk zijn voor de gezondheid. De verschillen in uitstoot tussen diesel en benzine worden steeds kleiner. Voor PM2,5 en kleiner is nog niet echt een adequate oplossing. Gemotoriseerde tweewielers vormen een bijzondere categorie omdat ze uitstoot produceren dichtbij de mensen. En dan gaat het niet alleen om stoffen maar ook om geluid.'

Geluid
'40 jaar bronbeleid, zo moeten we constateren, is alleen succesvol op papier. Er is meer verkeer en het is op minder plekken stil. Auto’s zelf zijn nauwelijks stiller gaan rijden dan 30, 40 jaar geleden. Bovendien hoor je, als auto’s harder rijden, vooral het bandengeluid. E-auto’s hebben daardoor alleen effect op het geluid binnen de bebouwde kom, vanwege de lagere snelheden daar.'

Prognoses

'De meest groeiende vervoerwijzen zijn het vliegverkeer, scheepvaart en ook het vrachtverkeer over de weg. Bijkomend probleem is dat zeescheepvaart en luchtvaart buiten de afspraken vallen als het gaat om CO2-emissiereductie. Hier is dus sprake van een onbeschreven ruis. Nijland zegt dat in Europa het vliegverkeer in 2012 gaat vallen onder de CO2-emissiehandel. Dat betekent dat er dan een plafond wordt gegeven aan de CO2-uitstoot van het vliegverkeer. 'Kom je als luchtvaartmaatschappij – op basis van de gerealiseerde vluchten – erboven, dan moet je je rechten elders inkopen'. Ook ziet Nijland een groei van snellere modaliteiten, bijvoorbeeld de TGV’s. ‘Tot nu toe trekken die eerder nieuwe reizigers aan dan dat ze een alternatief bieden voor bijvoorbeeld de luchtvaart. Vertaal je de prognoses naar emissies, dan is de ontwikkeling van de elektrische TGV natuurlijk mooi, maar alleen als die rijdt op duurzaam opgewekte stroom. Dat laatste geldt ook voor de e-auto. Daarom is het van belang om oplossingen voor het transportsysteem in samenhang met het energiesysteem te bekijken.'

'Technisch kunnen we nog veel en grote slagen slaan, maar dan moeten mensen nieuwe mogelijkheden ook nog willen gaan gebruiken. Dat kun je stimuleren door ze te verlokken, te verleiden. Prijsbeleid is een middel. Anders Betalen voor Mobiliteit is van de baan. Dat komt wellicht wel weer eens terug, maar ondertussen kun je er niet de vruchten van plukken. In de fiscale sfeer kun je nog wel iets, en heb je een knop om het gedrag van mensen te beïnvloeden. Want, minder verkeer betekent inderdaad minder emissie.'

 
Auteur: Joske van Lith