Amsterdam fietsstad: hoe visies en modellen het mis kunnen hebben

Fietsstad Amsterdam begint met een toekomstbeeld van de gebroeders Das voor het jaar 2000: Amsterdam als een stad met brede snelwegen, hoogbouw in het groen en een monorail. Er is geen fiets te zien. Dat was de verwachting in de jaren 60, de fiets zou verdwijnen, een marginaal vervoermiddel worden. Maar kijk nu, Amsterdam draait op de fiets, het is hét vervoermiddel. 

Die geschiedenis van opkomst en erkenning van de rol van de fiets staat beschreven in dit boek van schrijver Fred Feddes en Marjolein de Lange (verkeersadviseur en betrokken bij de Fietsersbond in Amsterdam). Het beslaat de periode van de jaren ‘20 tot en met nu in pakweg 200 bladzijden. Een ambitieus en veelzijdig boek, deels gebaseerd op het archief van de Amsterdamse Fietsersbond en deels op een uitpuilende boekenkast over stedenbouwkundige en politieke ontwikkelingen in de hoofdstad. Het gaat over Provo, witte fietsen, de fietsdemonstraties in de jaren 70 die mede leidde tot de oprichting van de Fietsersbond (toen nog ENWB), maar ook over paaltjes, fietspadbreedte, straatprofielen en natuurlijk de onderdoorgang onder het Rijksmuseum. Het laat vooral ook zien hoe eind jaren 70 de houding van bestuurders en ambtenaren verandert ten aanzien van de fiets. 

Voor iedereen die zich met verkeer bezig houdt, is dit verplicht leesvoer (en kijkvoer met vele leuke foto’s en illustraties). Waarom? Omdat het zo goed laat zien hoe visies en modellen het mis kunnen hebben. Zo bleken de prognoses waarin men uitging in de jaren 30 over de groei van het autoverkeer er totaal naast te zitten. Men dacht 40 auto’s per 1000 inwoners voor de ‘verre toekomst’, het werd 1 op 3 inwoners. Het uitgangspunt van beleidsmakers in de jaren 60 dat de fiets zou verdwijnen, bleek een misvatting. 

Die misvattingen leiden tot gemiste kansen. Hoe prettig zou het niet zijn als ook de 6-7  fiets/voetgangerstunnel onder het IJ zou zijn aangelegd, dan was er nu wellicht geen discussie over een brug. En het boek roept daarnaast nog een vraag op: verwachten we als verkeerswereld ook nu weer te veel van bepaalde ontwikkelingen, wat zien we over het hoofd?  

 
Auteur: Karin Broer