CROW-KpVV-Kennis over autoluwe stad

Langzaam maar zeker verliest de auto zijn dominante positie in de stad. Maar hoe doe je dat, de stad teruggeven aan wandelaars, fietsers en kwetsbare verkeersdeelnemers? CROW-KpVV heeft er dit jaar diverse publicaties aan gewijd.

Dit artikel komt uit Verkeerskunde 3/2023, met daarin het dossier 'Auto' onder leiding van Frans Tillema en Marith Dieker (HAN Automotive), een interview met SWOV-directeur Martin Damen, Reis door de Wereld vanuit Bali, de blik van Arie Bleijenberg gericht op Europa, en meer. Lees hem nu in onze digitale bieb! 

De auto past bescheidenheid te midden van andere gebruikers van een woonstraat. Dat besef ontstond al in de jaren zeventig toen het woonerf populair werd. Maar liefst 10 procent van alle nieuwe straten in de bebouwde kom was in de jaren tachtig een woonerf. Nu is dat aandeel nog maar 4 procent, terwijl gemeenten nog steeds prioriteit willen voor voetgangers, zodat mensen elkaar kunnen ontmoeten en kinderen buiten kunnen spelen. De ‘Verkenning Woonerven 2.0’ geeft aan hoe je ervoor zorgt dat de gereden snelheid afneemt, dat er geen sprake is van doorgaand verkeer en dat de straat niet vol staat met geparkeerde auto’s.

Specifiek voor schoolgaande kinderen en hun ouders is de notitie Schoolstraten; inrichting en organisatie uitgebracht. Deze notitie helpt gemeenten bij de keuze of een locatie geschikt is en hoe een schoolstraat op een uniforme, juridisch correcte wijze kan worden ingericht. Aan het begin en aan het einde van de schooldag wordt een schoolstraat tijdelijk afgesloten voor al het inkomende gemotoriseerde verkeer. De voordelen zijn talrijk: de schoolomgeving wordt rustiger en aangenamer, de plaats die auto’s innamen, komt vrij voor voetgangers, fietsers, groen, ontmoeting en beweging. In België bestaan al 165 schoolstraten in meer dan 50 gemeenten.

Inrichting GOW30

Snelheidsvermindering in de wijk geldt als een effectieve maatregel, waarbij uiteraard een passende inrichting hoort. De eerste aanzet daarvoor biedt de Handreiking voorlopige inrichtingskenmerken GOW30, ofwel: de gebiedsontsluitingsweg met een maximumsnelheid van 30 km/uur. Deze handreiking borduurt voort op het Afwegingskader 30 km/h uit 2021 (Zie ook het artikel op pag 34-35). Aan de orde komen de omgevingsaspecten die van invloed zijn op de geloofwaardigheid van 30 km/uur, naast de inrichtingskenmerken van de weg zelf. Een tabel geeft beknopt de voorlopige inrichtingskenmerken voor wegvakken, kruispunten en overgangen op wegvakken naar andere wegtypen. Als er voldoende evaluatieonderzoeken zijn verricht, gaat CROW de inrichtingskenmerken van GOW30 omzetten in richtlijnen en aanbevelingen.

Toegankelijkheid

In Nederland geldt het uitgangspunt dat iedereen mee moet kunnen doen aan de maatschappij. Daarbij hoort het 'design for all'-principe; ontwerpeisen voor mensen met een beperking in hun mobiliteit, zoals ouderen, kinderen en mensen met een handicap. Een ontwerp dat daaraan voldoet, maakt de situatie in veel gevallen ook duidelijker en toegankelijker voor 'gewone' verkeersdeelnemers. In de praktische handreiking Toegankelijkheid in Shared Space staan goede en minder goede voorbeelden van shared spaces in relatie tot toegankelijkheid. Lees ook het interview met CROW'er Alex Mink, een van de auteurs en ervaringsdeskundige.

Voorbeelden STOMP

Het STOMP-principe is inmiddels een bekende methodiek om voetgangers en fietsers meer ruimte te bieden in de stedelijke omgeving. De publicatie 'Toepassen STOMP' van januari 2022, waarin de casussen stationsgebied Amersfoort en Stadshart Zwolle aan de orde komen, is begin dit jaar uitgebreid met twee nieuwe voorbeelden: de gebiedsontwikkelingen Maasterras Dordrecht en Winkelsteeg Nijmegen. In het STOMP-ontwerpproces kijken ontwerpers eerst naar Stappen, vervolgens naar Trappen, Openbaar Vervoer, Mobility as a Service (MaaS) en tot slot naar de Particuliere auto.

Verkeersmanagement

Een vlotte doorstroming van de auto; daarop richtte zich tot voor kort het verkeersmanagement, terwijl de behoefte toeneemt om ook fiets, lopen, ov en logistiek volwaardig mee te nemen in de afwegingen. Daarom is er een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan het online Handboek verkeersmanagement, met per modaliteit een overzicht van mogelijke maatregelen.