Waarom de snelheid verlagen op 80 km/uur wegen misschien niet zo’n goed idee is

VVN heeft recentelijk een oproep gedaan om de snelheidslimiet op 80 km/uur-wegen die niet voldoen aan de inrichtingseisen te verlagen naar 60 km/uur. Dit idee is door meerdere experts kritisch ontvangen, vooral met het argument dat automobilisten zich mogelijk gaan vervelen als ze langzaam moeten rijden en dan meer afgeleid zijn. Of dit effect optreedt is niet bekend. SWOV heeft om andere redenen haar twijfels bij dit voorstel.  

 

Van 80 naar 60

Lees ook 'Van 80 naar 60: zo gek nog niet als je de tijd hebt' van Matthijs Dicke (Goudappel) en 'Van 80 naar 60; oplossing of symboolpolitiek?' van Gerard Tertoolen (XTNT)

Maar laten we beginnen met de cijfers. In de oorspronkelijke oproep stond: “van alle dodelijke verkeersongevallen vindt jaarlijks 41 procent op 60- en 80-kilometerwegen plaats, waar provincies als wegbeheerder verantwoordelijk voor zijn”. Maar de oproep heeft alleen betrekking op (niet veilig ingerichte) 80km/uur wegen en dus zijn alleen ongevallen op deze wegen relevant voor het probleem. Van alle geregistreerde verkeersdoden in de periode 2017-2021 viel 23% op 80km/uur wegen (excl. rijkswegen). Het is niet bekend hoeveel van deze verkeersdoden vielen op niet goed ingerichte wegen.  

Dat er relatief veel ongevallen plaatsvinden op 80 km/uur wegen is duidelijk. Maar over de voorgestelde oplossing is SWOV terughoudend. De ongunstige neveneffecten zijn onvoldoende bekend terwijl de veiligheidswinst beperkt is. Hieronder gaan we er nader op in: 

1. Mogelijke herverdeling van het verkeer over het netwerk: Nederland kent een logisch opgebouwd wegennet wat erop gericht is om het verkeer zoveel mogelijk over stroomwegen te leiden en zo weinig mogelijk over erftoegangswegen. De snelheidslimieten van verschillende wegtypen zijn hier ook op afgestemd; buiten de bebouwde kom hebben erftoegangswegen een snelheidslimiet van 60km/uur, gebiedsontsluitingswegen een limiet van 80km/uur en stroomwegen een limiet van 100 km/uur of hoger. Erftoegangswegen zijn bedoeld voor het uitwisselen van verkeer en niet bedoeld voor doorgaand verkeer. Wanneer de limiet op veel 80km/uur wegen verlaagd wordt naar 60km/uur, zou het kunnen dat routes over erftoegangswegen aantrekkelijker worden voor doorgaand autoverkeer. Dit zou kunnen leiden tot een toename van het autoverkeer op 60km/uur wegen waar zich ook fietsers op de rijbaan bevinden. Dit is ongunstig voor de verkeersveiligheid van met name fietsers op deze wegen. In hoeverre deze effecten zich zullen voordoen is niet nu nog niet bekend. Hiervoor is nader onderzoek nodig.  
    
2. Mogelijke toename in snelheidsverschillen en daardoor ook een mogelijke toename in inhaalbewegingen: Wanneer een deel van de verkeersdeelnemers zich wel aan de limiet houdt en een deel niet, dan zou de limietverlaging kunnen leiden tot een toename in snelheidsverschillen tussen voertuigen en als gevolg daarvan ook tot een toename in inhaalbewegingen met risico op frontale conflicten als gevolg (zie Wat is het effect van snelheidsverschillen op de verkeersveiligheid?).  
    
3. Verlaging van de limiet wil nog niet zeggen dat de daadwerkelijk gereden snelheden ook dalen tot 60km/uur. Wanneer er geen aanvullende maatregelen genomen worden – en er zijn geen aanwijzingen dat er budget is voor aanvullende maatregelen - die een lagere snelheid afdwingen of in ieder geval geloofwaardig maken, zullen veel weggebruikers zich naar verwachting niet aan de lagere limiet houden. In dat geval is de veiligheidswinst dus veel lager dan op basis van de limietverlaging verwacht wordt, en weegt wellicht niet op tegen de nadelige neveneffecten (zie 1 en 2).  

In dit geval is er volgens ons een betere oplossing, namelijk het veilig inrichten van de 80km/uur wegen. Op die manier kunnen 80 km/uur wegen hun belangrijke functie in het netwerk vervullen en wordt de hoeveelheid verkeer op 60km/uur wegen, waar meer fietsers en voetgangers komen, beperkt. 

Deze blog is overgenomen met toestemming van SWOV