Vakkennis bundelen, delen en ontwikkelen

Jan Ploeger, KIVI NIRIAHet gaat beslist niet goed met de vakkennis verkeer en vervoer. Het aantal vakmensen dunt per saldo uit. Tegelijkertijd wordt bestaande en nieuwe vakkennis onvoldoende gedeeld, waardoor de vakkennis in het geheel zich onvoldoende ontwikkelt. Hoe deze glijdende trend te keren? De KIVI NIRIA-ingenieurs hebben zichzelf een ambitieus jaarplan opgelegd om de verkeerskundige kennis weer op een hoger plan te tillen.

‘We moeten hergroeperen’, zegt Jan Ploeger, voorzitter van de KIVI NIRIA-ingenieurs voor verkeer en vervoer. Voor deze actie noemt hij twee aanleidingen. ‘We horen van de mensen die werkzaam zijn bij de ingenieursbureaus dat de mensen die zij zoeken er niet zijn of nog niet voldoende toegerust zijn. Kijk je naar de opleidingen voor zowel hbo als het wetenschappelijk onderwijs dan zie je niet alleen dat er inderdaad te weinig eerstejaars zijn, maar ook dat een aantal studenten niet bij de werkgever terecht komt waar de opleiding voor is bedoeld. Kijk je naar de universiteiten dan zie je dat dit onderwijs niet alleen minder gericht is op de vakuitoefening, maar ook veel minder interdisciplinair is geworden.’ Dat er enige jaren geleden een programma Ruimte en Mobiliteit actief is geweest om de vakdisciplines ruimte en verkeer dichter bij elkaar te brengen, noemt Ploeger een duidelijk voorbeeld van reparatiebeleid. ‘Verkeerskunde is bij uitstek een interdisciplinair vak, te vergelijken met het vak van de huisarts. Deze bekijkt het hele plaatje en geeft allerlei diagnoses en oplossingen. Pas bij specialistische ingrepen verwijst hij door naar een chirurg. Vertaal je dit terug naar het wetenschappelijk onderwijs dan zie je dat verkeerskundigen – mede door de actuele beloningsprikkels van het ministerie van Onderwijs – worden opgeleid tot individuele kennisautoriteiten. De vakkennisontwikkeling maakt zo een verticale beweging, terwijl we in de praktijk juist behoefte hebben aan verbreding.’

‘Om een doorbraak te creëren’, zegt Ploeger, ‘moet je eerst een beetje boven de individuele contacten met scholen en de praktijk gaan zitten. Vanuit die positie hebben we als vakgroep een actieplan ontwikkeld en pakken het probleem op drie fronten aan. Om de kennisversnippering tegen te gaan willen we een digitaal kennisportal ontwikkelen waarop we zoveel mogelijk vakkennis kunnen bundelen. De tweede actie richt zich op het onderwijsveld en de derde op het borgen van de verkeerskundige kennis die zich in de praktijk ontwikkeld. Dat doen we door actuele verkeers- en vervoerthema’s te ‘ont-politieken’.

Om bij het tweede speerpunt, het onderwijs, te blijven. ‘Om het vakonderwijs op het goede spoor te krijgen starten we met een marktconsultatie van de beroepspraktijk waaruit we een nieuw, dan wel actueel profiel willen definiëren van de verkeerskundig ingenieur. Daarvoor gaan we inventariseren welke vaardigheden, competenties, kennis en kwaliteitseisen we tegenwoordig verwachten van een verkeerskundige.

Op basis van dit profiel willen we een curriculum ontwikkelen voor de opleiding van zo’n verkeerskundige (Bachelor en Master) met daarbij aandacht voor de overgang van hbo bachelor naar w.o. master opleiding en ook voor zij-instromers met andere vooropleiding.

Vervolgens brengen we in kaart hoe het onderwijsaanbod nu is in Nederland en

geven we aan waar gaten zijn ten opzichte van het geformuleerde ideaalbeeld.

Ten slotte willen we nagaan of kennis (via bibliotheek of websites) te koppelen is aan de

verschillende opleidingsinstituten die daarvoor wel een soort specialisatie zouden moeten zoeken.

Als het gaat om het behalen van het onderwijsideaal benadrukt Ploeger dat zij dat samen met de scholen willen bereiken. ‘Nadat we een actueel verkeerskundig profiel vanuit de vakwereld hebben gedefinieerd gaan we de scholen uitnodigen om samen de volgende stappen te zetten.’ Een van de onderwerpen die Ploeger daarbij graag op tafel zou willen leggen is de situatie dat er nu drie hbo-opleidingen zijn die elkaar min of meer beconcurreren in de jacht op de sporadische verkeerskundestudent. ‘Dat is niet productief. Waarom niet voor alle scholen eenzelfde korte basisopleiding ontwikkelen, ook voor zijinstromers en de opleiding daarna modulair opbouwen? Zij-instromers kun je dan snel laten doorstromen via vrijstellingen. Ook zou het mooi zijn als de hbo-scholen een accent of een specialisatierichting kiezen. De student kiest dan niet meer voor een school maar voor een richting.’

De missie van Ploeger komt niet uit de lucht vallen. Al in 2007 schreef hij samen met Lieke Berghout voor het colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk een artikel waarin zij stellen dat er centrale sturing ontbreekt op vakkennis. Graag nodigt Ploeger de vakwereld uit om mee te denken en mee te werken aan de KIVI NIRIA - ‘kennisactie’. Dat kan via afdelingvv@kiviniria.nl, ter attentie van Jan Ploeger.

 
Auteur: Joske van Lith