‘De toekomst voorspellen is komend jaar ingewikkelder dan ooit’

De trends van 2022 zorgen ervoor dat adaptief beleid belangrijker is dan ooit. Korte en lange termijneffecten van Corona, uitrol van Smart Mobility, uitwerking van de verstedelijkingsopgave en Betalen naar Gebruik hebben forse invloed op de toekomstscenario’s voor volgend jaar en de lange termijn. “De toekomst voorspellen is komend jaar ingewikkelder dan ooit”, stelt Casper Stelling van MuConsult.  
 
Door: Jan Willem Kerssies 
 
Stelling begint met een beschouwing van afgelopen periode: “We hebben de afgelopen jaren grote verschillen gezien op de weg en in het openbaar vervoer. Dit komt door de schommelende besmettingen en kabinetsmaatregelen, maar ook door versnelde wegwerkzaamheden en het weer. Ik hoor zelfs dat we het filerijden een beetje verleerd zijn. Ik durf te stellen dat we het oude normaal in brede zin een beetje verleerd zijn. We twijfelen meer over wanneer en hoe we reizen en we weten minder goed wat we kunnen verwachten als we het doen. Bovendien hebben we minder begrip voor vertraging en volle treinen waardoor we sneller boos zijn als dit ons overkomt. Wat dit betekent voor de toekomst is nog erg onzeker”, aldus Stelling.  
 
Voor de korte termijn zijn we druk bezig met het uitwerken van hybride vormen van werken en studeren, stelt Stelling vast. “Je wilt vanuit mobiliteitsoogpunt een optimale spreiding creëren zodat je zo min mogelijk piekbelasting krijgt. Corona leert ons dat dit kan, maar het is wel ingewikkeld. De dagelijkse praktijk is dat we houden van vaste patronen die passen bij ons biologische ritme”, aldus Stelling. “Je kunt zorgen voor kleine aanpassingen in werk- of studietijden. Maar ik ben bang dat optimale spreiding vanuit mobiliteitsoogpunt een utopie is, omdat economische en sociaal-culturele belangen meer waard zijn vanuit de brede welvaartsgedachte. Het stimuleren van spreiden zal volgens mij daarom een bouwsteen zijn voor duurzame mobiliteit, maar geen gouden oplossing die alle problemen oplost.” 

Veel meer dan Corona  

Naast Corona zijn er in 2022 nog drie grotere onderwerpen die de toekomst onzeker maken. “Het ministerie van IenW heeft onlangs de Integrale Mobiliteitsanalyse 2021 (IMA-2021) uitgebracht. Daar haal ik drie zaken uit die in 2022 verder vorm krijgen en de toekomst van mobiliteit waarschijnlijk sterker zullen beïnvloeden dan de coronacrisis: de uitrol van Smart Mobility, de uitwerking van de verstedelijkingsopgave en keuzes ten aanzien van betalen naar gebruik”, stelt Stelling.

“Deelmobiliteit en hubs zullen een schaalsprong maken, innovaties in verkeersmanagement zullen steeds meer effect gaan hebben en Mobility as a Service diensten beginnen hun belofte waar te maken. Daarnaast gaat het nieuwe kabinet naar alle waarschijnlijkheid betalen naar gebruik voor personenauto’s verder uitwerken. Variatie naar voertuigtype, tijd van de dag en locatie zijn onderdeel van deze uitwerking. Dit kan een zeer sterk instrument zijn voor het stimuleren van mijden en spreiden. De verstedelijkingsopgave ten slotte is misschien wel de grootste onzekerheid. Veel steden willen de woningnood het hoofd bieden, maar waar komen al die woningen? Hogere bouwprognoses zorgen sowieso voor extra groei van het wagenpark en hoger autogebruik. Bouwen met duurzame ontwerpprincipes drukt de groei van het autogebruik, maar zorgt voor extra belasting van het fiets- en ov-netwerk.” 

Wordt 2022 het jaar van heroverwegen? 

Deze trends, in combinatie met de steeds verder afnemende budgetten voor mobiliteit, zorgen ervoor dat in 2022 beslissingen uit het verleden heroverwogen moeten worden. Stelling: “Mobiliteitsbeleid heeft jaren nodig om geïmplementeerd te worden en er zijn veel lopende projecten die uitgaan van aannames die achterhaald zijn. Dat is geen unieke situatie overigens. Adaptief programmeren is al geruime tijd onderdeel van het MIRT-beleid, maar in 2022 meer dan ooit noodzakelijk. Ik kan op dit moment niet voorspellen of knelpunten in een regio volgend jaar en in 2040 groter of kleiner zijn dan we tot nu toe dachten. Dat heeft voor de lange termijn vooral te maken met de ontwikkelingen in betalen naar gebruik en de invulling van de verstedelijkingsopgave. Corona en smart mobility vergroten de onzekerheid voor de korte en lange termijn. Ik zou daarom voorzichtig willen zijn met het trekken van harde conclusies voor de toekomst en vooral aandacht vragen voor het vergroten van adaptiviteit in de korte- en lange termijnprogrammering.”

Het goede voorbeeld geven 

Het is belangrijk dat de overheid en de mobiliteitssector zelf het goede voorbeeld geven. Bij MuConsult proberen ze het goede voorbeeld te geven als het gaat om mijden en spreiden. “Als bedrijf werken we met een maximaal aantal personen op de zaak. In ons geval hanteren we de norm één persoon per kamer. Hiervoor hebben we een aanmeldingstool ontwikkeld. Als medewerkers wel op de zaak werken, reizen we zoveel mogelijk buiten de spits. De bijeenkomsten waar iedereen bij moet zijn doen we uitsluitend online, met uitzondering van de teamuitjes die we organiseren. Maar deze activiteit vindt wel altijd buiten de spits plaats. Daarnaast hebben we een thuiswerkpremie die we jaarlijks uitkeren” zo besluit Stelling.