Big data, big changes 

Meer en snellere data gooien het lang gecultiveerde, traditionele onderzoeklandschap overhoop, ervaren Erik en Giedo Donkers, adviseur en directeur van verkeerskundig software bureau VIA in Vught.  

Onder de indruk zijn ze van de hoeveelheid data die ze in een continue stroom “in één grote bak” binnenkrijgen. En misschien nog wel nog meer van de hoeveelheid verkeersveiligheidsgegevens die ze eruit naar voren halen. Vader en zoon Donkers wisselden in 2020 van functie: Erik Donkers werd adviseur en zoon Giedo nam de directeursstoel over. Een goede zet, zeggen beiden, want Giedo is de data- en software-expert en Erik houdt de inhoudelijke focus op verkeersveiligheid scherp.

Wat ze blijven doen sinds de ‘troonswisseling’ is samen lange gesprekken voeren over de output van hun expertises: actuele, betrouwbare en direct toepasbare verkeersveiligheidsdata. Zorgen voor voldoende toevoer van basismateriaal, ofwel ‘goede’ big data, is een kant van het bedrijf. Wat het pand ‘verlaat’ is een webbased dashboard met specifieke verkeersveiligheidsinformatie, die via ‘knoppen’ op maat is in te zien en toe te passen. 

Gedrevenheid 

Onze rol, ook in de toekomst, is het signaleren van aandachtspunten voor de verkeersveiligheid,” legt Giedo uit. Aan gedrevenheid geen gebrek in Vught. “Erik Donkers: ”De stijgende verkeersslachtoffercijfers die we nu zien, doen je echt schrikken.” Giedo Donkers ziet hun rol met vertrouwen tegemoet. “Er komt steeds diversere data beschikbaar, ook internationaal. Denk aan de data uit voertuigen. Daardoor kunnen we data vanuit een veel breder terrein inschieten op verkeersveiligheid. We bestuderen die relaties en maken er algoritmes voor.”  

Lokaal dashboard

Dat gezegd zijnde, geeft Erik aan dat wegbeheerders nogal wat op hun bord krijgen: “De Omgevingswet in aantocht die andere eisen aan wegbeheerders stelt en er komen allerlei richtlijnen vanuit Europa. Denk aan de ‘signalerende’ intelligente snelheidsaanpassing, ISA, die sinds dit jaar verplicht is in nieuwe auto’s. Dat stelt ook eisen aan het wegbeheer. Wij denken daarin mee en bieden een lokaal dashboard met toepasbare informatie waarmee elke wegbeheerder tot onderbouwde oplossingen kan komen.” 

Aandachtspunten signaleren

Naast het leveren van actuele data, doet VIA zelf ook onderzoek op basis van hun data. Giedo: ”Zo hebben we recent gekeken naar de veiligheid op kruispunten, inclusief rotondes. We startten daarvoor met de ongevallen op kruispunten. Daarna hebben we via een algoritme actuele data gekoppeld en deze kruispunten onderling met elkaar vergeleken. Tenslotte hebben we de informatie uiteengezet in risicoprofielen. Een nuancering van Erik: “Met zo’n big-data-analyse treden we niet in detail per kruispunt, maar geven wel een verkeersonveiligheidsignaal. Als wegbeheerder kun je vervolgens een traditionele schouw of controle doen om te kijken wat daar echt aan de hand is. We zeggen dus niet ‘je moet dit of dat doen’, maar geven aan waar een aandachtspunt is.”  

Patronen herkennen

“We hebben een voorkeur voor data die door het verkeer zelf worden gegenereerd”, vervolgt Giedo, “daar kun je niet alleen veel gegevens uit halen over rijgedrag, intensiteiten en snelheid. Maar ook over hoe de infra wordt gebruikt. Wij kunnen er patronen in herkennen en daarmee een indruk krijgen of het weggebruik overeen komt met de functie van een weg, rotonde of kruispunt. En ook of het weggedrag afwijkt van de richtlijnen, dan wel of de inrichting voldoet aan de doelen van leefbaarheid, bereikbaarheid en veiligheid.”  

Meer en meer data

Het is allemaal, en steeds verfijnder, te zien in het dashboard, waarmee gemeenten hun eigen infrastructuur kunnen beoordelen. De basisdata met ‘actuele verkeersbewegingen op straat’, betrekken ze van HERE, ontwikkelaar van kaarten voor navigatiesystemen en van software voor zelfrijdende auto's. “Er komt met name steeds meer voertuigdata die voor ons dashboard interessant zijn”, zegt Giedo. Denk hierbij aan gladheidsinformatie, die steeds toegankelijker wordt. “Zo verzamelt het voertuig steeds meer data over de weg en over het rijgedrag op alle mogelijke locaties.” Dat brengt Erik op een volgend punt: “Nu Europese regelgeving ISA verplicht heeft gesteld in alle nieuwe auto’s, moet je wegbeheer helemaal op orde zijn. Niet alleen de Tesla’s, maar alle nieuwe auto’s worden de ogen op de weg.”  

Nieuwe bronnen aanboren 

Terug naar de zaak. Giedo: “We hebben hard gewerkt om de big data die dagelijks binnenkomt goed te verwerken. In 2023 gaan we nog een stap verder door met nieuwe data-samenwerkingen nieuwe bronnen aan te boren.” “Maar wel met een kritisch oog”, zegt Erik, “data mag dan de nieuwe olie worden genoemd, maar om er goede brandstof van te maken, heb je goede grondstoffen nodig. De ruwe data die beschikbaar is, moet dus wel van goede kwaliteit zijn voor het doel waarvoor we het willen gebruiken. Je ziet dat er al een echte datamarkt is ontstaan.” Data verzamelen en beschikbaar maken, het lijkt al zo normaal, maar het blijft complex, weten ze in Vught. Erik denkt terug: “Vroeger ging je de straat op om een conflict te observeren, nu krijg je van iedere gewenste locatie een continue datastroom.”   

Het nut van data 

En wat doet VIA over een jaar rond deze tijd? Giedo hoopt op nog meer data uit nog andere bronnen, terwijl Erik benieuwd is naar de trends die ze uit deze data kunnen signaleren. Ook wil hij dieper in de achtergrond van dodelijke verkeersongevallen duiken. Daarvoor gaan we nog verder in de data kijken. En we hebben nu ook fietsdata, waarmee we van één en één, drie kunnen maken. Bijvoorbeeld: komt een gevaar op een kruispunt door de auto, de fiets? Of door de combinatie van auto en fiets? Zo zie je dat het nut van data stijgt, naarmate je het kunt combineren.”  

We eindigen het gesprek met Erik en Giedo naast elkaar op de bank. Giedo hult het bedrijf in een moderner jasje, maar de filosofie blijft: ‘met data en software een focus houden op verkeersveiligheid’.  

Dit artikel verscheen in Trends 2023, meegezonden met de printeditie van Verkeerskunde nr. 5/2022. Meer lezen van Trends 2023? Ga naar onze digitale bibliotheek.