Naar een nieuwe wegcategorie: De GOW30

Op  12 december werd ‘een GOW30’ geïntroduceerd tijdens het  SWOV-kenniscafé. Deze GOW30 staat voor gebiedsontsluitingsweg met een limiet van 30 km/uur. Althans, voorlopig nog op papier. De GOW 30 wordt als oplossing gepresenteerd  voor ‘grijze wegen’ binnen de bebouwde kom waar de functies erftoegang en doorstroming met elkaar concurreren. SWOV rondt een onderzoek naar de impact van een algemene snelheidslimiet van 30 km/uur af. Een gesprek met SWOV-directeur Peter van der Knaap.

Loopt SWOV vooruit op een GOW30 met het rapport ‘Naar een algemene snelheidslimiet van 50 km/uur naar 30 km/uur’?

Van der Knaap: “Dat is de laatste tijd een veelgehoorde vraag en om die te beantwoorden, hebben wij een inventarisatie gemaakt van de voor- en nadelen, de mogelijkheden en de wensen van belangengroepen. Maar het belangrijkste hierbij is eigenlijk dat er sowieso iets gedaan zou moeten worden aan deze‘ grijze wegen’: wegen waar erftoegangsfunctie en doorstroming met elkaar concurreren.  En waar fietsers de rijbaan nog altijd, een kwart eeuw na de start van Duurzaam Veilig Wegverkeer, moeten delen met gemotoriseerd verkeer dat 50 km/uur rijdt. Dat is ronduit ongewenst. Het is een hardnekkig probleem waarvoor je een nieuwe wegcategorie zou kunnen introduceren, de GOW30.

GOW en dan toch 30 km/uur dat klinkt tegenstrijdig? Dat klopt: tot dusver gaan we ervan uit dat gebiedsontsluiting een snelheid van 50 km/uur vergt. Daar lopen wegbeheerders vaak tegenaan, hoewel er ook andere redenen zijn om grijze wegen te handhaven. Als het gaat om veiligheid en doorstroming zou kiezen veiligheid voor moeten gaan. 

Is het dan de bedoeling om, na een GOW30, naar een algehele limiet van 30 km/uur te gaan binnen de kom?

Nee,  zeker niet. De GOW30 is een belangrijke stap. Dit geeft gemeenten de mogelijkheid om de verkeersfuncties stromen en erftoegang bieden op een veilige manier te combineren. De inrichting van een nieuwe categorie GOW30 zal anders zijn dan van straten in een Zone 30. Belangrijk is wel dat de snelheidslimiet van 30km/uur geloofwaardig is.

Dan houd je als gemeente nog straten over waar een snelheidslimiet van 50 km/uur zal blijven of zelfs hoger, 70. Daar zul je in de eerste plaats voor een fysieke scheiding van fietsers en gemotoriseerd verkeer moeten zorgen. Daar waar geen fietspad kan worden aangelegd, zou er automatisch sprake moeten zijn van een GOW30.

Waar het om gaat is dat we de norm, de default willen veranderen: nu is 50 de norm en moet je als wegbeheerder bewijzen dat een limiet van 30 nodig is. Het zou mooi zijn als dat in de nabije toekomst andersom is. Als dit allemaal goed geregeld is, zou het best kunnen dat een algehele limietverlaging niet nodig is.”

Is een algehele limietverlaging binnen de kom überhaupt haalbaar?

Ik vind dat vanuit het punt van geloofwaardige limieten én bereikbaarheid eerlijk gezegd ook helemaal niet wenselijk: in grote stedelijke gebieden heb je veilige, ontsluitende toegangswegen nodig waar het gemotoriseerd verkeer vlot stroomt.

Een  verandering van de norm is belangrijk: aan straten waar een de algemene snelheidslimiet geldt, worden geen specifieke eisen gesteld in het BABW. Bij invoering van een algemene limiet 30 km/uur zouden volgens die systematiek opeens alle eisen aan die straten vervallen. Dat is niet wenselijk: je móet het veilig inrichten, de snelheid moet er echt uit. Een alternatieve systematiek kan zijn dat zowel eisen worden gesteld aan de plaatsing van limietborden (zoals nu), als aan de straten waarin de algemene snelheidslimiet geldt. In dat geval heeft het begrip ‘algemene snelheidslimiet’ weinig betekenis meer, omdat alle straten binnen de bebouwde kom dan aan specifieke eisen moeten voldoen, ongeacht de gekozen snelheidslimiet.”

Wat zou dit betekenen voor de verkeersafwikkeling in de steden?

“We hebben voor het onderzoek onder meer voor een aantal routes in Utrecht verkeerssimulaties uitgevoerd en die lieten zien dat een deel van de automobilisten zal kiezen voor andere routes: via routes met een hogere snelheidslimiet of via bestaande 30 km/u-zones. Reistijd en reisafstand zullen hierdoor waarschijnlijk iets toenemen.

En voor de verkeersveiligheid?

Als de helft van de straten met een 50km/uur-limiet wordt omgezet naar een 30km/uur-limiet, zal naar schatting het aantal slachtoffers binnen de bebouwde kom substantieel dalen, variërend tussen 22  en 31 procent. Let op: dat is een substantieel effect - je hebt het dan al snel over tientallen mensenlevens per jaar! De aanname hierbij is wel dat de straten die een 30km/uur-limiet krijgen, worden verondersteld zo te zijn ingericht dat de gereden snelheden voldoen aan deze limiet. “

Het rapport ‘Naar een algemene snelheidslimiet van 50 km/uur naar 30 km/uur’ wordt op 16 april gepresenteerd op het Nationaal Verkeersveligheidscongres.