Juridische blog: Niet weglopen voor verkeersbesluiten

De maatschappij verandert en situaties veranderen, altijd. Zo wordt het richting de zomer een stuk levendiger op straat, in parken en op pleinen. Ook de opening van een nieuw complex zorgt voor een veranderde situatie, of de herinrichting van een kruispunt. Dit zijn allemaal geleidelijke veranderingen die we kunnen plannen of verwachten. Soms zien we veranderingen niet aankomen. Denk aan een ongeval op de snelweg of een hevige regenbui. Daarnaast zijn er situaties die niet geleidelijk ontstaan, maar die we wel verwachten of plannen. Denk aan evenementen. 

Door Sander Bonhof, Verkeersadviseur BonoTraffics

Verkeersbesluiten bij tijdelijke verkeersmaatregelen 

Ook bij veranderingen en tijdelijke maatregelen is het belangrijk om duidelijkheid en een veilige openbare situatie te bieden. Daarom is het bij vrijwel alle veranderingen noodzakelijk of wenselijk om (tijdelijke) verkeersmaatregelen te treffen, en hiervoor moeten we vaak verkeersbesluiten nemen. In het Besluit Administratieve Bepalingen inzake het Wegverkeer (hierna: BABW) staat voor welke verkeersmaatregelen en verkeerstekens een verkeersbesluit nodig is. Kort gezegd moet er bij iedere wijziging in de functie van de weg een verkeersbesluit worden genomen worden, met slechts één uitzondering: dringende omstandigheden.  Bovendien stelt het BABW dat, wanneer zo’n ‘dringende omstandigheid’ langer dan vier maanden aanhoudt, er alsnog een verkeersbesluit moet worden genomen. Voor tijdelijke maatregelen die gepland kunnen worden is het dus wel degelijk verplicht een verkeersbesluit te nemen en te publiceren. 

Aandacht voor draagvlak 

De opmerkelijke uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Nijmegen stelt dat er geen boete kan worden opgelegd bij overtreding van een verkeersmaatregel wanneer daarvoor geen verkeersbesluit genomen is. Reden te meer om altijd de juiste verkeersbesluiten te nemen. Het nemen van een verkeersbesluit is ook geen lastige, juridische hobbel, maar biedt veel partijen juist gemak. Het biedt de wegbeheerder handvatten om een kwalitatief goed product te leveren en helpt in het maken van een heldere belangenafweging. Bovendien helpt het besluit om draagvlak te peilen bij belanghebbende burgers. Een besluit biedt inwoners immers inspraak en daarmee de mogelijkheid mee te denken over de inrichting van de openbare ruimte.  

Anderhalvemetersamenleving 

Toch blijft het soms lastig in te schatten of er directe actie voor een verkeersbesluit vereist is, want wanneer praten we over dringende omstandigheden en wanneer hebben we de tijd en ruimte om een besluitprocedure te doorlopen? De situatie waar we op dit moment in zitten is een goed voorbeeld van dit dilemma. De coronacrisis en de intelligente lockdown waren onzekere en onverwachtse maatschappelijke veranderingen met grote gevolgen. Het lijkt eenvoudig om te zeggen dat verkeersbesluiten daarom niet nodig zouden zijn. We zagen het immers niet aankomen en vroeg in sommige situaties wel om directe actie. Denk aan de maatregelen rond Pasen om te voorkomen dat de stranden opnieuw te druk zouden worden.  

Echter, ondanks de onverwachte pandemie lijkt de anderhalvemetersamenleving iets te zijn waarop we inmiddels wel kunnen anticiperen. Het stappenplan van premier Rutte geeft ons een indicatie van de aanpassingen die zullen volgen en wanneer. Dat geeft ons ook inzicht in de ruimte die we hebben om bepaalde verkeersmaatregelen en -besluiten te nemen. Hoewel deze planning nog niet vaststaat en er wellicht nog wijzigingen volgen, kunnen we wel al vooruitkijken en ernaar handelen.  

Verkeersbesluiten deels automatiseren 

Ik merk om mij heen dat veel wegbeheerders en gemeentes de druk voelen om nu maatregelen te treffen, mogelijk zonder de normale procedures. Ik wil benadrukken dat het ook nu belangrijk is om op de juiste manier verkeersbesluiten te nemen. Het is beslist geen moeilijke en tijdrovende taak. Het proces van een verkeersbesluit is bijna altijd identiek, waardoor veel geautomatiseerd kan worden. Wij werken zelf ook met een vast format, waarin alle relevante verwijzingen naar wet- en regelgeving al zijn opgenomen. Het gaat dan voornamelijk per situatie nog om de verkeerskundige onderbouwing en die mag vrij beknopt zijn. Zo heb ik 16 verschillende verkeersbesluiten opgesteld voor de Formule 1 in Zandvoort voor acht verschillende wegbeheerders, maar het format was voor alle 14 verkeersbesluiten identiek! Helaas ging dat evenement niet door,  waardoor ik alle besluiten weer heb moeten intrekken.  

Ik zie het als de verantwoordelijkheid van de overheid en wegbeheerder om via verkeersbesluiten duidelijkheid te bieden, juist wanneer verandering en onzekerheid groot zijn. En ik ben van mening dat we de burgers mee moeten nemen door in die besluiten uit te leggen waarom keuzes worden gemaakt. Zo creëren we draagvlak en begrip voor de maatregelen waar we (voorlopig) mee moeten leven. En kunnen we blijven werken aan een veilige openbare ruimte, ook in de anderhalvemetersamenleving.” 

Dit is de tweede bijdrage in een reeks juridische blogs die afwisselend worden geschreven door Sander Bonhof (BonoTraffics)  en Herbert Korbee (Korbee & Hovelynck). Lees hier de eerste bijdrage.